کتابخانه مجازی ادبیات

دکتر جعفری لنگرودی در مقدمه کتاب راز بقای ایران در سخن مولوی می گوید: بی گمان یکی از آن ابرهای رحمت، سخن جلال الدین رومی است که سکه جاودانگی بر آن، نقش بسته شده است. آدمی از خلل خالی نیست اما آن که خیر، در سخن او غالب است خدای با او به خیر، محاسبت خواهد کرد. در حدیث صحیح آمده است: "کسی که به سن چهل سالگی برسد و خیرش بر شرش نچربد آماده رفتن به دوزخ باشد" غلبه خیر بر شر! چه سخن سنجیده و جامع و قابل درنگ و تامل بسیار. در این جهان پر از تباهی و فساد که هرکسی از روزنه تنگ معاش و مشاغل و مناصب خود با دیگران تلافی می کند و دلها را می شکند و از عواقب آن نمی اندیشد و آرام نمی گیرد تا زیر خاک آرام گیرد، مردی چون مولوی که عمری را در دعوت به خدا و اخلاق و انسانیت گذرانده و اندیشه های درخشان از خود به یادگار نهاده و دلها را روشن کرده است به حق مورد احترام جهانیان است.

آقای محمدعلی موحد مصحح کتاب مقالات شمس تبریزی درباره این کتاب چنین می‌گوید: غربت شمس به حدی بود که برخی از اهل علم وجود تاریخی او را یکسره منکر بودند و برخی دیگر وی را مردی عامی از زمره قلندران بی سروپا می‌پنداشتند که مولانا نام او را بهانه طبع آزمائی و غزل پردازی کرده است. کشف دوباره شمس مرهون توجهی است که در زمانهای اخیر به فهرست نویسی و معرفی ذخایر خطی کتابخانه‌های بزرگ ترکیه پیدا شد. نسخه‌های خطی موجود مقالات را محققینی چون ریتر و عبدالباقی گلپینارلی از زوایای کتابخانه‌ها بیرون کشیدند و معرفی کردند و مرحوم فروزانفر نخستین محقق ایرانی بود که پس از دریافت عکسی از نسخه مقالات به ارتباط عجیب مطالب آن با مثنوی مولانا اشاره کرد. این مقالات یادگار گرانبهایی است که پس از ورود شمس به قونیه و حالاتی که او با مولانا رفته به صورت یادداشت از سخنان او بجای مانده است. فراهم آورنده این یادداشتها خود شمس نبوده است. او هیچ گاه به مقاله‌نویسی نپرداخت و دست به تالیف کتابی نزد. تصحیح حاضر از محمد علی موحد است بر کتاب مقالات شمس تبریزی دفتر اول. این کتاب در دی ماه سال 1391 توسط انتشارات خوارزمی تجدید چاپ شده است.

ابومحمد بن ابی نصر بن روزبهان فسایی شیرازی روزبهان بقلی معروف به شیخ شطاح و شطاح فارس، عارف و دانشمند سده ششم و هفتم سرسلسله روزبهانیان بود. مریدان وی از میان طبقات مختلف از جمله بزرگان و علما، صاحبان مشاغل و زنان بودند و گویند که حتی نجم‌الدین کبری گاه کسانی را از خوارزم برای تربیت نزد وی می‌فرستاد. در این کتاب ابتدا مقدمه‌ای درباره تصوف گفته شده و سپس در بخش دوم کتاب، تحقیقی درباره زندگی شیخ روزبهان آورده شده است. در این بخش درباره احوال شخصی او، تصوف و بنیاد طریقتش، وابستگان شیخ اعم از استادان، پیران و مرشدان و معاصرانش، و آثار منثور او مطالبی ارائه شده است. بخش سوم کتاب اختصاص به گردآوری اشعار شیخ دارد که در بخش‌های قصاید، مثنویات، غزلیات، قطعات، رباعیات و دوبیتی‌ها و مفردات انجام شده است.

یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آثار ضیاءالدین نخشبی کتاب «سلک السلوک» است. این کتاب از قدیم الایام میان عرفای هند مشهور بوده است. این کتاب دارای یک مقدمه و 151 سلک است. چنانکه خود مؤلف هم در مقدمه بدان اشاره دارد، در تألیف کتاب چندان مقید در ترتیب فصول و ابواب نبوده است، بدان معنی که چند سلک اولیه را به اصطلاحات عرفانی و سپس چند سلک به مسائل اخلاقی اختصاص داده است؛ ولی در میان سلک‌های اخلاقی گاهی سلک‌هایی آمده که از اصطلاحات صوفیانه بحث می‌کند. سلک‌های اواخر کتاب به شرح حال و کلمات چند تن از مشایخ صوفیه تخصیص یافته و سرانجام آخرین سلک کتاب در مورد اولیاء و اقطاب و برگزیدگان است. افزون بر این گاهی مؤلف یک سلک را به چند موضوع اختصاص داده است و در یک سلک شرح سه تا چهار موضوع عرفانی را گنجانیده است.