کتابخانه مجازی ادبیات

کتابنامه آثار زنان ایران شامل دو قسمت مولفین زن و مترجمین زن است که در سال 1349 منتشر شده است. در این سال کتابخانه اختصاصی تحقیق درباره زن تشکیل شد. هدف از این اقدام تاسیس مرکزیست برای جمع آوری تحقیقات مربوط به زن و آثار زنان مولف و مترجم ایرانی و تشویق دیگر بانوان دانشمند کشور تا ضمن اجرای وظایف خانوادگی و اجتماعی اندوخته معنوی و فکری خود را نیز بکار گیرند و برای کمک به پیشرفت فرهنگ جامعه اثری از خود به یادگار گذارند.

بیش از هزار و چهار صد سال است که تاریخ اسلام در خوب و بد با تاریخ اروپا عجین است. از سوی دیگر، جهان اسلام وارث همان فرهنگ هایی است که اروپا به ارث برده است، بنابر این، تاریخ تطبیقی کاربردی که توسط اروپائیان و مسلمانان نوشته می شود برای شناخت هر دو طرف کارساز و مفید است. کلود کاهن، استاد دانشگاه پاریس و محقق در زمینه مطالعات اسلامی و کشورهای مشرق اسلامی، با همین دیدگاه این اثر را تألیف کرده است. شایان توجه است که طرح و اجرای اولیه این اثر نخستین بار توسط ژان سواژه استاد وی صورت گرفته است. اثر ژان سواژه نخست در سال 1943م منتشر شد و تجدید چاپ آن نیز به همراه ضمائم در سال 1946م صورت گرفت. پس از درگذشت سواژه در سال 1950م، کاهن ادامه کار استاد را به عهده گرفت و چاپ سومی از سواژه را با همان عنوان قبلی و به نام وی منتشر کرد. با این حال و به لحاظ این که آثار مربوط به کتابشناسی نیاز مداوم به بررسی های جدید دارد، مؤلف بر آن شد که باز هم چاپ جدیدی که حاوی مآخذ تازه تر باشد در اختیار علاقمندان قرار دهد. بنابراین او کتاب حاضر را که شامل منابع مربوط به سده های هفتم تا پانزدهم میلادی/ یکم تا هشتم هجری قمری است، در سال 1982م منتشر کرد. کتاب حاضر اساسا در مجموع برای استفاده دانشجو و دانشمند فرانسوی و احیانا برای «محقق غربی» نگاشته شده است. با این همه «شرقیها» هم می توانند از آن استفاده کنند، چرا که، در دنیای معاصر، دیگر نمی توان ملتها را از یکدیگر جدا دانست.

علی بن حسین انصاری، طبیبی است که او را به جرأت می‌توان مشهورترین داروساز و طبیب دوره مغولان نامید. وی ملقب به حاجی زین العطار متولد سال 730ه.ق در شیراز است که نسب وی به شیخ عبدالله انصاری فیلسوف بزرگ قرن پنجم می‌رسد. مفتاح الخزاین اولین اثر جدی وی محسوب می‌شود، این کتاب، اثری دارویی است که در سه رساله جداگانه در ادویه مفرده، ابدال و اصلاح داروها و مرکبات تألیف یافته است. «اختیارات بدیعی» دومین اثر مهم علی انصاری و مهم‌ترین کتاب وی‌ می‌باشد. همان طور که از کلمه اختیارات که در عنوان کتاب است بر می‌آید، این کتاب شرحی گزیده و مختصر در مورد داروهای مفرده و مرکبه است و نویسنده سعی کرده این مسئله را در شرح داروهای مختلف بر حسب اهمیت آنان رعایت نماید. گفته می‌شود این کتاب بر پایه کتاب اول نویسنده یعنی مفتاح الخزاین نوشته شده و مولف شرح و تفصیل بیشتر و تغییراتی در فصل‌بندی کتاب اولیه داده و آن را به شاهزاده بدیع الجمال هدیه نموده است که وجه تسمیه این کتاب به اختیارات بدیعی نیز به همین دلیل است. براساس گفتار مولف، این کتاب مشتمل بر مقدمه و دو مقاله در داروهای مفرده و مرکبه می‌باشد،‌ گرچه در بعضی نسخ خطی جداولی مربوط به نام‌های داروهای مفرده نیز وجود دارد. مقاله دوم کتاب یا اصلاً تحریر نشده و یا در گذر زمان نابود شده است. نویسنده در مقاله اول ادویه‏ ها را یکایک به ترتیب حروف الفبا از الف تا یاء بیان نموده و در هر مورد به منشأ آن(حیوانى، معدنى، نباتى) اشاره نموده و قسمت موثر هر کدام را مشخص کرده است. آنگاه به بیان خواص آنها و این‏که با هر کدام چه نوع دارویى مى‏سازند و در کدام بیمارى‏ها استعمال مى‏گردد پرداخته است. کتاب اختیارات بدیعى، یکى از مراجع معتبر و مهم عطاران زمان خود بوده به‏گونه‏اى که حتى حکیم مؤمن در کتاب تحفة المؤمنین که در مذمت این کتاب سطورى چند نگاشته از ذکر این مطلب خوددارى نکرده است. کتاب اختیارات بدیعى به تصحیح و تحشیه ی دکتر محمد تقى میر و بر اساس چهار نسخه خطى تصحیح و تحقیق شده است. دکتر میر در ابتدا مقدمه ‏اى پیرامون زندگى مؤلف و کتاب او نوشته و در پایان نیز لغت‏نامه اى تدوین و تنظیم نموده است. در ذیل بسیارى از مفردات و ادویه، محقق مطالبى بر اساس منابع دیگر افزوده و همچنین معادل انگلیسى، فرانسوى و لاتین آنها را ذکر کرده است. این کتاب به اهتمام و تصحیح دکتر محمد تقی میر در سال 1371 توسط انتشارات شرکت دارویی پخش رازی در تهران منتشر شده است.