کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

کعبه جان که از دیدگاه نقد ادبی به تحلیل مخزن الاسرار نظامی پرداخته نخستین گام در راه چنین پژوهش گسترده دامن و نخستین دفتر از مجموعه ای است که به یاری خداوند با عنوان نقد ادب فارسی انتشار خواهد یافت. اگرچه هر نقدی با ضریبی از تعصب و جانبداری همراه است، اما نگارنده کوشیده است تا دلبستگی های او به "داستانسرای بزرگ گنجه" او را از حقیقت جویی و نقد راستین باز ندارد و بدون شک نقد راستین آثار بزرگان ادب (یعنی اشاره به هر جنبه استواری و زیبایی و کاستیهای احتمالی آن آثار) چیزی از عظمت نام و مقام صاحبان آثار نخواهد کاست، عظمتی که گذشت اعصار و قرون مهر تایید بر آن زده است.

خمسه‌ نظامي شامل دفترهای «مخزن‏ الاسرار»، «خسرو و شيرين»، «ليلي و مجنون»، «هفت پيکر»، و «اسکندرنامه» (شرف‌نامه و اقبال‌نامه) است. اين گنجينه شامل اشعار بازيافته‌ حکيم نظامي و اشعار مشکوک يا منسوب به ايشان، و نيز شرح ابيات، واژه ‏نامه و مهم‏تر از همه، بررسي زندگي و اشعار نظامي گنجه‏ ای است. دکتر سعيد حميديان، استاد برجسته‌ ادبيات، ضمن ويرايش نسخه‌ وحيد دستگردی و افزودن مقدمه‏ ها، پيشگفتارها و پيوست‏هايي بر هر مُجلَّدِ اين مجموعه، آن را به طور کامل با نسخه‌های معتبر اشعار حکيم نظامي گنجه ‏ای مقابله کرده‌اند و اصلاحات ضروری ديگر را به آن افزوده‌اند. از آن‌جاکه طبع وحيد دستگردی، معتبرترين متن مورد استفاده و استناد پژوهندگان، از گذشته تاکنون، بوده است، به منظور آنکه ارجاعات موجود در اين پژوهش‏ها به قوّت خود باقي بمانند و از اين پس پژوهندگان بتوانند با اطمينان خاطر به چاپ حاضر خمسه‌ نظامي ارجاع و استناد کنند، ويراستار کوشيده است که در چاپ حاضر نيز چهارچوب کليه صفحات، سطور متن، حواشي و شماره‌ صفحات و ابيات را عيناً مطابق طبع وحيد باشد و فقط آن را در 7مجلد به نام‏های «مخزن ‏الاسرار»، «خسرو و شيرين»، «ليلي و مجنون»، «هفت پيکر»، «شرف‌نامه»، «اقبال‌نامه» و «گنجينه»، برای استفاده‌ تمامي ادب‏ پژوهان و دوستداران ادب فارسي و علاقه‏ مندان به اولين داستان‏های شيرين و عاشقانه فارسي فراهم کرده است.

«تحفه سامی،تذکره ای است که اسامی قریب 700 نفر از شعرای عصر اول و روزگار نخست سلطنت صفویه،را با نمودار آثار آنان ضبط داشته و کسانی که در قرون اخیر تذکره نوشته اند از این کتاب اقتباس و استفاده فراوان کرده اند. تذکره ای مشتمل بر احوال سرایندگان فارسی زبان برخی مشاهیر نیمة اول سدة دهم هجری ، تألیف سام میرزا، دومین پسر شاه اسماعیل اول صفوی . این تذکره دارای یک دیباچه و تنبیه و هفت صحیفه و یک ذیل است . دیباچة کتاب با حمد خداوند و نعت رسول اکرم و خاندان آن حضرت آغاز شده ، سپس تعریفی از شعر و شاعری آمده و مؤلف سبب تألیف کتاب را نبودن آثاری در بارة شاعران در دوران خود ذکر کرده است صحیفه های کتاب بترتیب مشتمل است بر: شرح حال نوزده تن از شاهان و بزرگان دوران، 142 تن از سادات و علما، 34 تن از وزرا و اعیان و دولتمردان، 69 تن از دانشمندان و نامورانی که گاه شعر می سروده اند، 371 تن از شعرای صاحب تخلص، سی تن از شعرای ترک فارسی گوی و 46 تن از طرفه گویان و عوامی که شعر می سروده اند. سام میرزا در ذیل کتاب بعد از شرح مختصری از چگونگی اتمام آن ، با قصیده ای در مدح حضرت علی (ع)، تحفة سامی را به پایان برده است