این کتاب دربرگیرنده منتخباتی از شاهنامه فردوسی است که برای شاگردان سیکل اول متوسطه در سال 1307 و زیر نظر محمدجواد تربتی و به نظریه وزارت معارف آن زمان منتشر شده است. داستان هفت خوان رستم، داستان رستم و سهراب، داستان رزم رستم و اسفندیار و با هم آویختن لشکر رستم و اسفندیار چهار داستانی هستند که از شاهنامه فردوسی در این کتاب گنجانده شدهاند.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
کتاب تاریخ ادبیات ویژه دوره دوم دبیرستان شامل دو بخش تاریخ ادبیات قبل از اسلام و ادبیات بعد از اسلام است. این کتاب تالیف محمد جواد تربتی است که درسال 1331 توسط کتابفروشی و چاپخانه علی اکبر علمی منتشر شده است
ادبیات ایران بهاندازهای دلکش و نیکوست که دوست و دشمن به عظمت و زیبایی آن معترفند. نهتنها صاحبدلان و هوشمندان ایران شیفته و فریفته این گنجینه گرانبها هستند، بلکه خارجیان هم با چشم احترام به آن نگاه میکنند و آن را یکی از بهترین و پسندیدهترین و شورانگیزترین آثار فکر بشر میدانند. در این کتاب به اختصار از زندگانی و اشعار سخنسرایان ایرانی نکاتی آورده شده است. شاعرانی که در این کتاب سخنی از آنها به میان آمده، عبارتند از: رودکی، فردوسی، عنصری، منوچهری، ناصرخسرو، مسعود سعد، خیام، انوری، خاقانی، نظامی گنجوی، خواجوی کرمانی، وحشی بافقی، سعدی، حافظ و .... .