کتاب مقالات عبارت است از مجموع آنچه شمسالدین محمد تبریزی در مجالس بیان کرده و سؤال و جوابهایی که میان او و مولانا یا مریدان و منکران ردوبدل شده است. از گسیختگی و بریدگی عبارات و مطالب پیداست که این کتاب را شمسالدین خود تألیف ننموده بلکه همان یادداشتهای روزانه مریدان است که با کمال بیترتیبی فراهم نمودهاند. قابل انکار نیست که مرموزترین فصول تاریخ زندگانی مولانا همان داستان پیوستگی و ارتباط او با شمس تبریزی است که به سبب نبودن اطلاع از چگونگی آن، غالب متقدمین و متأخرین آن حکایت را به طور افسانه و دور از مرحله واقع نوشته بودند. این کتاب مقالات پرده از روی بسیاری از این رموز و اسرار برمیدارد و علت ارتباط و فریفتگی مولانا را به شمس تا حدی واضح میسازد.
کتاب "جشن قرن هفتم ملای روم" مولانا در خانقاه شمس تبریزی اثر استاد شهریار، به کوشش کریم خمسه.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.