این چاپ پیراستهترین متن دیوان حافظ به نظر دکتر پرویز ناتل خانلری است؛ بدین معنی که آن زندهیاد هر آنچه در اصلاح متن تا آخرین روزهای حیات در نظر داشت، در آن اعمال کرده است. اشعاری که در زیر عنوان ملحقات میآید، آنهاست که تنها در یک یا گاهی دو سه نسخه از مجموع مآخذ وجود دارد. بعضی از این غزلها در دیوان شاعران دیگر ثبت شده و غالبا میتوان به صحت انتساب آنها به شاعری جز خواجه حافظ اطمینان داشت. ناتل خانلری در این کتاب غزلیات، قصاید، مثنویات، قطعات و رباعیات که منسوب به حافظ هستند را گردآوری کرده و با تصحیح اغلاط در ذیل ملحقات آورده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
مجلد چهارم مجموعه هفتاد سخن با نام شیوه های نو در ادبیات جهان، سراسر به داستاننویسی و نوپردازی در شعر معاصر اروپا و آمریکا و آسیا اختصاص دارد و در آن مکاتب ادبی قرن بیستم، اعم از فوتوریسم، سورآلیسم، دادائیسم، کوبیسم و عموما مدرنیسم، تعریف و تشریح و بررسی شده است. دکتر خانلری که خود از نادره های روزگار ما در نقد علمی و یکی از مطرح ترین مکتبشناسان چند دهه اخیر است، در این مجلد که مشتمل است بر 3 بخش، با ده ها گفتار و نمونههای فراوان از داستانهای کوتاه و شعرهای معاصر فرانسه، شوروی (بخش اروپایی و بخش آسیایی) انگلستان، آمریکا، آلمان، اتریش، اسپانیا، پرتقال، ایتالیا، یونان، اروپای شرقی، هند، چین، ژاپن و خاور دور الگویی ارایه کرده است برای همه کسانی که سالک و مشتاق این راهند
هرچند خواجه حافظ در حیات خود به جمع دیوان و ترتیب آن نپرداخت؛ ولی غزلیات و اشعارش را در دفتر خویش ثبت و ضبط میکرد و افزون بر این در طول حیات شاعریاش که زاید بر پنجاه سال بوده است، کاروانیان و مسافران غزلهای او را به اقصی نقاط ممالک اسلامی به عنوان تحفه و ارمغان میبردند و میان عاشقان کلام او توزیع میشد و آنها را تکثیر میکردند. مجموع غزلیات او در نسخههای نزدیک به زمان او در حدود پانصد غزل است. ابیات غزلیات هر نسخه با نسخه دیگر یکسان و همخوان نیست. این تفاوت و کمی یا زیادی را نمیتوان ناشی از عمل کاتبان دانست. این تغییرات و اختلافات بهیقین ناشی از تجدیدنظرطلبی خود اوست؛ بدین ترتیب هرگاه پانصد غزل او را تقسیم بر پنجاه سال کنیم و سالهای عمر شاعری او را محدود به پنجاه سال کنیم، مینگریم هر سال ده غزل سروده است؛ ولی به احتمال زیاد غزلیات حافظ محدود به همین تعداد نبوده است. این کتاب تصحیحی از دیوان غزلیات و اشعار حافظ بر اساس شش نسخه و نسخههای 813، 821، 822، 823، 824 و 827 هجری قمری است. این شش نسخه اساس مصححان بوده و در کنار آن از نسخ دیگری نیز استفاده کردهاند.
این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از اشعار شیخ سعدی و خواجه حافظ شیرازی به انتخاب ناصرالدین شاه و با خط زیبای میرزا رضای کلهر است که در سال 1289 به نام «منتخب السلطان» به چاپ رسیده است. این اثر زیبا بعد از گذشت 120 سال در سال 1368 به اهتمام کتابخانه مستوفی و با مقدمه زندهیاد محیط طباطبایی به صورت عکسبرداری انتشار یافته است. ض