کتابخانه مجازی ادبیات

کار سترگ چاپ و نشر فهرست نسخه های فارسی پاکستان تالیف احمد منزوی در چهارده جلد در مدت سیزده سال به اهتمام و سرمایه مرکزتحقیقات فارسی ایران و پاکستان اسلام آباد به پایان رسید. در این رابطه خانم انجم حمید قدم پیش نهاد و طرح تهیه و تدوین و راهنمایی برای آن چهارده جلد پیشنهاد نمود و پس از تصویب و شروع کار، بعد از دو سال این کتاب به پایان رسید...

ترجمان البلاغه اولین کتابی است که در اواخر دوره تدوین و تثبیت مبانی ادبیات ایران بعد از اسلام در باب صنایع ادبی تألیف شده است. ترجمان البلاغه از قدمت و اصالت خاصی برخوردار است، اگرچه از بعضی جهات از کتاب محاسن الکلام نصر بن حسن مَرغینانی (۵۳۰ ـ۵۹۳) که در نیمه اول قرن پنجم هجری تألیف شده اثر پذیرفته است. نویسنده خود به این اثرپذیری و همچنین تأثر از کتاب زُهره، تصنیف محمد بن داود اصفهانی (متوفی ۲۹۶)، اذعان کرده است. شواهد و امثال ترجمان البلاغه همه یافته‌های شخصی مؤلف آن است و تقلید رادویانی از محاسن الکلام فقط در تعریف و تنظیم کتاب خود بوده نه در محتوا. ویژگی دیگر این کتاب کوشش در آوردن مثال‌های فارسی است، و این بدین معناست که کتابی در علم بدیع مخصوص زبان فارسی نگاشته، و پیداست که بیشتر قصد خدمت به فرهنگ ایرانی و زبان فارسی را داشته است. ویژگی دیگر اینکه مباحثی از قبیل استعاره، تشبیهات مختلف و کنایات را در لابلای صنایع گنجانده است که این هم متأثر از محاسن الکلام مرغینانی است. رادویانی بیشتر مبدع و نوآور بوده نه مقلد و پیرو، خصوصیتی که کمتر در کتب بلاغی می‌توان یافت.

رشیدالدین فضل ‌الله همدانی سیاستمدار دوره ایلخانیان به درخواست غازان خان، جامع التواریخ را نگاشت و پس از درگذشت غازان خان آن را به اولجایتو تقدیم کرد. جامع التواریخ یا تاریخ رشیدی از آثار ارزشمند و کهن فارسی در رابطه با اساطیر، باورها، تاریخ و فرهنگ قبایل ترک و مغول و همچنین تاریخ پیامبران از حضرت آدم تا حضرت محمد (ص)، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانی و سایر اقوام است. غازان خان اسناد بسیاری را در اختیار رشیدالدین قرار داد و دانشمندان مطلع از تاریخ و فرهنگ ترک و مغول را به همکاری با او گماشت. نتیجه آن شد که تا امروز جامع التواریخ مهمترین منبع تاریخی اقوام و حکومت‌های ترک و مغول است. این کتاب که از لحاظ دقت و صحت تاریخی ارزش بسیاری دارد، دامنه وسیعی از مطالب را بیان نموده و از نظر دسترسی به منابع شفاهی درخور توجه است. نثر آن ساده و روشن است اما واژگان ترکی و مغولی بسیاری دارد. کتاب حاضر از دو مجلد تشکیل شده و به همت احمد آتش (1917- 1966 میلادی ترکیه ) آماده گردیده است، بخش نخست آن مربوط به تاریخ سلطان محمود و اسلاف و اخلاف او و تواریخ دیالمه، آل بویه و آل سامان است. بخش دوم آن نیز به تاریخ آل سلچوق اختصاص یافته است. این کتاب در سال 1362 توسط نشر دنیای کتاب روانه بازار شد.