این کتاب شامل شش بخش به شمول مندرجات، پیشگفتار و منابع میباشد. بخش نخست که در آن دورهبندیهای تاریخ ادبیات معاصر دری به اساس تألیفات محققان و دانشمندان افغانستان و خاورشناسان جهان بازتاب یافته است تا قرن نوزده از آن به صورت فشرده بحث به عمل آمده است. بخش دوم و سایر بخشها از 1900 تا 1341 را دربرمیگیرد که به طور مشخص در زمینههای رویش ادبیات نو، دورۀ روشنگری، ادبیات فنی و ملی، ظهور قالبهای نوادبی، پیشاهنگان شعر این دوره، سالهای نبرد داغ نوجویی و تقلید و سرانجام نتیجهگیری از این مباحث ارائه شده است که در آنها برجستگی مطالب و موضوعات بهخوبی مشهود است.
ادبیات نوین ترکیه محصول برخورد این کشور با غرب و مظاهر فرهنگی آن است. بذر این ادبیات را تحصیل کردگان اروپایی ترکیه عثمانی پاشیدند. و نسلهای بعد محصول آن را درویدند و خود به بسط و گسترش آن برخاستند. طیف ادبیات نوین ترکیه حتی به ایران نیز بازتابید و بسیاری از منورالفکرهای کشورمان را در دوره نهضت مشروطیت تحت تاثیر قرار داد. کتاب حاضر که محصول ترجمه و تدوین چندین بررسی در زمینه ادبیات نوین ترکیه از ترک شناسان معتبر جهان است نشانگر بسیاری از جریانات ادبی و فرهنگی نوین ترکیه و رسوب این جریانات در جامعه ترکیه امروزی است. در انتخاب بررسیها سعی شده تمام جوانب تحولات ترکیه امروزی در نظر گرفته شود تا خوانندگان با جنبه های مختلف اصلاحگری ادبی این کشور آشنا گردند. آشنایی با تحولات سیاسی این کشور در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم از اهم موضوعات برای شناخت ادبیات نوین آن است. از این رو در این کتاب بحثی به این مقوله اختصاص یافته است. ادبیات نوین ترکیه بدون شناخت جنبه های مختلف آن امکان پذیر نیست و لذا در اینجا سعی شده تا گذری و نگاهی هم به جنبه های گوناگون این ادبیات – قصه نویسی، نمایشنامه نویسی، شعر و مطبوعات – بشود. عرضه نمونه ای از ادبیات نمایشنامه نویسی و قصه نویسی ترکیه می تواند خواننده را در جریان تحولات این نوع از آثار ادبی قرار دهد، از این رو بخش واپسین این کتاب به یک نمایشنامه و یک قصه از دو نویسنده معروف معاصر ترکیه ختم شده است. به هر حال می توان گفت که آشنایی با ادبیات نوین ترکیه، کلید درک بسیاری از فعل و انفعالات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این کشور است.
این کتاب در چهار فصل صفحه نوشته شده و دارای این بحثها میباشد: ادبیات و سبکهای ادبی، انواع شعر دری از لحاظ قالب یا صورت، انواع شعر دری از لحاظ معنی و محتوا، آثار ادبی منثور زبان دری از لحاظ نوع صورت یا قالب کتاب. همچنین کتاب دارای مؤخرهای نیز باشد که درباره چند اصطلاح شعر و ادب توضیحاتی ارائه شده است.
میرزا عبدالقادر بیدل که با نوآوریهایش جانی تازه به کالبد شعر پارسیدری دمید، در افغانستان به دلایل پیدا و پنهان محبوبترین شاعر این کشور است. راست گفتهاند که اشعار دلانگیز او ورد شبانه و درس سحرگاه، در مدرسه و خانقاه این دیار میباشد. شاید نزدیکبودن زبان بیدل به زبان مردم افغانستان یکی از این دلایل باشد و به همین سبب هم بود که عملاً بیشترین سهم را درمطالعات بیدلشناسی، پژوهشگران افغانستان به خود اختصاص دادند. فهرست عناوین کتاب عبارتند از: زیست نامه بیدل، بیدل و افغانستان، شعر بیدل پژواک ندای زمان اوست، ستایشگر برادری و برابری ملل، سیمای انسان در شعر بیدل، تمایلات جوانمردی در نحوه زیست و سخن بیدل.
نویسنده در این کتاب گوشهای از ویژگیهای داستانی شاهنامه را بررسی کرده که میتوان به این موارد اشاره کرد: قهرماننگاری در شاهنامه، وصف یک قهرمان از زبان دیگری، وصف قهرمانان از زبان داستانسرا، راهجویی به روان قهرمانان، مستی و بازنمایی کرکترهای شاهنامه، گفتگوی قهرمانان شاهنامه، بازتاب شخصیت قهرمانان در تکگفتارها، منفردسازی و تیپسازی در قهرماننگاری، توصیفها و تصویرها و .... .