نویسنده در این کتاب درصدد آن است تا اثبات کند که «تجدد انقلابی یا انقلاب ادبی» به معنای حقیقی خود غیر از آن است که برخی را مقصود است. مباحث این کتاب به این قرار است: تجدد ادبی به معنای حقیقی و واقعی، شرایط تجدد ادبی به معنای واقعی، شعر و ادبای انقلابی واقعی، بیان آنکه انقلاب ادبی اختیاری نیست، تجدد ادبی به عقیده متجددین کنونی و طرفداران تجدد، تاریخ و علت ظهور این عقیده و باعث شیوع آن، شرایط تجدد ادبی بدین معنی، مقایسه آثار شعرای انقلابی حقیقی با آثار شعرای انقلابی کنونی و مجازی.
نویسنده در این کتاب با نگاهی فراتر از سنتگرایی و مدرنیسم، سنت و نوآوری و چگونگی پیوند پویای آنها را به عنوان مهمترین مسئله هنر و ادبیات در جوامعی که دوره گذار را پشت سر میگذارند، درمینگرد. نویسنده پس از تحلیل و تفکیک تعاریف سنت و نوآوری، معانی گوناگون دینی و ادبی آن را به روشنی باز نموده تا در پرتو آن، معنی، نقش و کارکردهای دو عنصر سنت و نوآوری را در هر اثر هنری و نیز در روند کلی تاریخ هنر و ادب آشکار سازد. در این مسیر به بررسی فلسفه تاریخ، تحول و تکامل هنر و ادبیات، جامعهشناسی، روان شناسی و مردمشناسی سنت و نوآوری در ایران و نیز مفاهیم کلی و بنیادین مانند شکل، محتوا، سبک و نسبت آنها با موضوع موردنظر پرداخته است. سپس سیر نقد ادبی در ایران، دگردیسی قالبها و قواعد شعر فارسی از آغاز تا امروز، نوآوری سبک هندی و سنتگرایی دوره بازگشت، ویژگیهای دوره گذار تا دوره جدید در آغاز قرن حاضر و .... را بررسی کرده است.
زبان و ادب فارسي در طول سدهها انديشه و فرهنگ كهن سير ايراني را از چهار سوي در سرزمينهاي همسايه گسترانيده و همواره نيرومندترين مايه پيوند معنوي ايرانيان با مردمان سرزمينهاي همسايه بوده است. اين كتاب خوانندگان خود را با پيشينه درخشان زبان و ادب فارسي در سرزمينهايي كه يك روز ديار روم و بعدا امپراتوري عثماني ناميده ميشد و امروز تركيه نام دارد؛ آشنا ميكند.
خمسه نظامي شامل دفترهای «مخزن الاسرار»، «خسرو و شيرين»، «ليلي و مجنون»، «هفت پيکر»، و «اسکندرنامه» (شرفنامه و اقبالنامه) است. اين گنجينه شامل اشعار بازيافته حکيم نظامي و اشعار مشکوک يا منسوب به ايشان، و نيز شرح ابيات، واژه نامه و مهمتر از همه، بررسي زندگي و اشعار نظامي گنجه ای است. دکتر سعيد حميديان، استاد برجسته ادبيات، ضمن ويرايش نسخه وحيد دستگردی و افزودن مقدمه ها، پيشگفتارها و پيوستهايي بر هر مُجلَّدِ اين مجموعه، آن را به طور کامل با نسخههای معتبر اشعار حکيم نظامي گنجه ای مقابله کردهاند و اصلاحات ضروری ديگر را به آن افزودهاند. از آنجاکه طبع وحيد دستگردی، معتبرترين متن مورد استفاده و استناد پژوهندگان، از گذشته تاکنون، بوده است، به منظور آنکه ارجاعات موجود در اين پژوهشها به قوّت خود باقي بمانند و از اين پس پژوهندگان بتوانند با اطمينان خاطر به چاپ حاضر خمسه نظامي ارجاع و استناد کنند، ويراستار کوشيده است که در چاپ حاضر نيز چهارچوب کليه صفحات، سطور متن، حواشي و شماره صفحات و ابيات را عيناً مطابق طبع وحيد باشد و فقط آن را در 7مجلد به نامهای «مخزن الاسرار»، «خسرو و شيرين»، «ليلي و مجنون»، «هفت پيکر»، «شرفنامه»، «اقبالنامه» و «گنجينه»، برای استفاده تمامي ادب پژوهان و دوستداران ادب فارسي و علاقه مندان به اولين داستانهای شيرين و عاشقانه فارسي فراهم کرده است.
«تحفه سامی،تذکره ای است که اسامی قریب 700 نفر از شعرای عصر اول و روزگار نخست سلطنت صفویه،را با نمودار آثار آنان ضبط داشته و کسانی که در قرون اخیر تذکره نوشته اند از این کتاب اقتباس و استفاده فراوان کرده اند. تذکره ای مشتمل بر احوال سرایندگان فارسی زبان برخی مشاهیر نیمة اول سدة دهم هجری ، تألیف سام میرزا، دومین پسر شاه اسماعیل اول صفوی . این تذکره دارای یک دیباچه و تنبیه و هفت صحیفه و یک ذیل است . دیباچة کتاب با حمد خداوند و نعت رسول اکرم و خاندان آن حضرت آغاز شده ، سپس تعریفی از شعر و شاعری آمده و مؤلف سبب تألیف کتاب را نبودن آثاری در بارة شاعران در دوران خود ذکر کرده است صحیفه های کتاب بترتیب مشتمل است بر: شرح حال نوزده تن از شاهان و بزرگان دوران، 142 تن از سادات و علما، 34 تن از وزرا و اعیان و دولتمردان، 69 تن از دانشمندان و نامورانی که گاه شعر می سروده اند، 371 تن از شعرای صاحب تخلص، سی تن از شعرای ترک فارسی گوی و 46 تن از طرفه گویان و عوامی که شعر می سروده اند. سام میرزا در ذیل کتاب بعد از شرح مختصری از چگونگی اتمام آن ، با قصیده ای در مدح حضرت علی (ع)، تحفة سامی را به پایان برده است