در بخش نخست کتاب با عنوان دستور زبان، فونیتیک لهجهها و آواز و سیلاب و اعراب و .... علامات و دانستنیهایی که متعلم را آگاهی میبخشد، در بیان آورده شده است. سپس تصریف در زبان با همه اصول و فروع آن آغاز مییابد. در قسمت بعدی به نحو میرسد. این مبحث نیز با بیان جمله، اجزاء، ترکیب و انواع آن با توضیحات لازم و بهجا در روشنایی مفید به درک و ذهن و با بیان روشن و اسلوب سهل و نه ممتنع انجام شده است. بخش سوم راهنمای املای درست کلمات است.
کتاب قرائت فارسی و دستور زبان برای سال دوم دبیرستانها، طبق برنامه جدید وزارت فرهنگ و تصویب شورای عالی کتب درسی و تالیف سعید نفیسی، محمدعلی روحانی، محمد نصرالله، دکتر مهدی محقق است که در سال 1338 منتشر شده است.
دست يافتن به فرهنگ جامع واژگان و اصطلاحات زبان فارسي ، آرزويي است كه هر فارسي زباني كه به نوعي با انديشه و كتاب سرو كار دارد در فكر خود مي پرورد ؛ و تلاش در اين راه وجهه همت بسياري از خدمتگزاران به فرهنگ و تمدن و ادبيات فارسي و ايراني است. اما اين مهم بدون حصول مقدماتي چند ميسرنمي شود ، يكي از اين مقدمات ، تاليف و تدوين واژه نامه هاي اختصاصي در رشته ها وفنون و علوم مختلف است .البته تدوین فرهنگ اختصاصی برای رشته ای خاص در زبان فارسی سابقه ای بس طولانی دارد و عمر آن کمتر از درازنای تاریخ نظم و نثر فارسی نیست، به گونه ای که یکی از قدیمی ترین کتب منثور زبان فارسی، فرهنگ اختصاصی در مفردات طب است، موسوم به الابنیه عن حقائق الادویه که در واقع توجه پیشینیان ما به این شاخه از فرهنگ نویسی را نشان می دهد.
تأثیر زبانها در یکدیگر امری طبیعی و عادی است و در سراسر کره زمین نمیتوان زبانی را دریافت که واژهها یا تعابیری را از زبان دیگری به عاریت نگرفته و به نوبه خود واژهها و تعابیری را به همان زبان یا زبانهای دیگری نداده باشد. زبان فارسی دری در طول زمانهها در برخورد با زبانهای دیگر حالت نخستین خویش را از دست داده، صیقل گرفته و پذیرشگر باروری پایا گردیده؛ ولی هرگز تداوم خویش را از دست نداده و در برابر زبانهای دیگر از پا درنیامده است. این کتاب دربرگیرنده برخی از واژگانی است که به باور نگارنده از زبان پارسی ـ دری به زبان عربی راه بردهاند.