کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

در این کتاب در مجموعه ای مختصر به معرفی سرداران طنز ایران پرداخته شده و شش چهره معروف و نامدار ادبی معرفی شده است: سوزنی سمرقندی، ملانصرالدین، عبید زاکانی، سید اشرف الدین حسینی، ایرج میرزا و استاد علی اکبر دهخدا که از نظر مولف سرداران طنز ایران هستند و بیشترین نقش را در زمینه طنز وو انتقاد و فکاهت و هجو و هزل در زبان و ادبیات فارسی داشته اند.

مثنوی تفسیر قرآن کریم است. مولانا در مقام همدلی و فهم باطنی قرآن، مثنوی را تصنیف کرده است. حتی اگکر ظاهراً در ابیات مثنوی تصریحی به آیات قرآن نشده، باز هم مولانا در جان خویش به قرآن توجه داشته و متذکر معانی و لطایفش بوده است. سرچشمه این کتاب ابیات مثنوی و کلیات شمس است که نویسنده به تناسب معنای آیات در یک ماه رمضان (احتمالاً حدود سال 1330 شمسی) در حاشیه قرآن مجید نوشته بود. این کتاب افزون بر اینکه فضل تقدم در تطبیق ابیات مثنوی با قرآن دارد، از چند جهت دیگر نیز حائز اهمیت است: یکی اینکه تنظیم و ترتیب مطالب بر اساس قرآن است نه مثنوی، یعنی در واقع ابیات مثنوی با قرآن تطبیق داده شده است. دیگری اینکه اشعاری از کلیات شمس نیز در این تطبیق آورده شده و آخر اینکه ابیاتی در آن آمده که ازحیث ظاهری انطباقی با آیات قرآن ندارد ولی معنا چنین است.

سید محمد ملقب به فصیح الزمان شیرازی (1240-1324 شمسی) متخلص به رضوانى، از خطباء، وعاظ و شعرای عصر قاجار و بعد از آن بود. در سى سالگى به تهران و در سلك وعاظ در آمد و چون مردى ادیب بود به دربار ناصرالدین شاه راه یافته و به فصیح ‏الزمان ملقب شد. پس از قتل ناصرالدین شاه، از مظفرالدین شاه لقب سلطان الواعظین را دریافت نمود. کتاب پیش رو کاملترین مجموعه آثار اوست که به اهتمام سید هادی حائری گردآوری شده است. این دیوان که مشتمل برغزلیات، قصاید، قطعات و رباعیات فصیح الزمان است در سال 1363 توسط نشریات ما در دسترس مشتاقان قرار گرفت.