در این کتاب پیشینه علاقه و وابستگی دانشمندان سرزمین انگلستان با تاریخ و ادب و فرهنگ ایران از دیرباز ذکر شده است. مؤلف چگونگی خدمات ارزندهای که در این باره انجام گرفته همراه با شرح احوال هر یک از دانشمندان را طی 21 فصل با برگزیدن عنوانهای مبتکرانه به صورتی شیوا و محققانه بازگو کرده و هم کجا هم نکته انتقادآمیزی درباره هر یک از دانشمندان به نظر رسیده یادآور شده است.
هدف از تألیف کتاب فرهنگ خاورشناسان، تهیه منبعی معتبر و جامع از زندگی نامه و کتاب شناسی ایران شناسان و اسلام شناسان غیرایرانی است که درباره آنان و آثارشان، مکرر مطالبی، به ویژه به زبان فارسی، به صورت کتاب ها و مقاله نوشته و سخنرانی های مختلف علمی و آموزشی ایراد شده است. معرفی زندگی نامه و آثار ایران شناسان و اسلام شناسان از قدیم ترین روزگار تا عصر حاضر، در قالب فرهنگی جامع و معتبر، راه را برای درک و شناخت بیشتر متون تاریخی، باستان شناسی، زبان شناسی، اجتماعی و ادبیات فارسی هموار می سازد
سومین جلد از مجموعهی "فرهنگ خاورشناسان"، به معرفی خاورشناسان و آثار آنها اختصاص دارد، بر اساس ترتیب الفبایی نامها از حرف "پ" تا "خ" تنظیم شده است. از جمله اطلاعاتی که در کتاب در خصوص خاورشناسان به دست میآید مدرک و رشتهی تخصصی هریک، سال و محل تولد، تحصیل علوم، و خدمات و فعالیتهای مختلف علمی و فرهنگی آنان است. اما از مهمترین مطالب آثار تالیفی خاورشناسان در زمینهی کتاب، مقاله، رساله و... میباشد. اگر منبعی به فارسی ترجمه شده، مشخصات فارسی آن نیز ذکر شده است. کتاب 288 مدخل از نام خاورشناسان و دانشمندان غربی را شامل میشود که از عصر باستان تا به امروز میزیستهاند. از کهنترین شخصیتهای ذکر شده میتوان به پروکوپیوس، مورخ بیزانسی سدهی ششم میلادی اشاره کرد که در عصر پادشاهی خسرو انوشیروان ساسانی در لشکرکشی امپراتور ژوستی نین و نبرد با خسرو انوشیروان حضور داشته و تاریخ آن جنگها را ثبت کرده است. در باب آثار هر فرد، بر گردان فارسی عناوین و یا موضوع طرح شده در آن اثر آمده است. از جمله شرقشناسان، که در کتاب به آثار آنها اشاره شده، میتوان پالیارو، پوپ، پیگولوسکایا، تاراچند، تاوادیا، توماشک، جاماسب جی آسانا، جکسن، عبدالحی حبیبی، و فیلیپ حتی را نام برد.
هدف مولف در نگارش این کتاب، بیان تاریخ مردم شناسی اجتماعی است. کلیه عادات و آداب و رسوم و معتقدات و اخلاقیات اقوام مختلف را در خلال ترجمه احوال بزرگترین دانشمندان مردم شناس به تفصیل تمام وصف می کند. مولف کوشیده است که ضمن تذکره احوال این رجال، دورنمائی از فعالیت های عقلانی، و آراء حکما و دانشمندان معاصر آنها را بر خواننده عرضه دارد، تا کمک بفهم استدلالات آنها در تکامل داستان بشری کرده باشد. خواننده متوجه خواهد شد که مولف چطور این رجال بزرگ علم مردم شناسی را از لحاظ آراء و عقایدشان به مکاتب متعدد تقسیم می کند و وجوه تمایز و افتراق بین یک مکتب و سایر مکاتب را توضیح می دهد.
منظور نگارنده در این تحقیق ذکر نوشتههایی است که مورخان و جهانگردان خارجی از خود به یادگار گذاشتهاند. دوره تحقیق در این زمینه تقریبا از سده پانزدهم میلادی آغاز و به جنگ جهانی اول ختم میشود. این پژوهش از شمال یعنی از کرانه دریای مازندران و نواحی خرم و زرخیز شمال آغاز شده و در این جلد به آذربایجان ختم شده است.