بعضی از اهل تحقیق خراسان را مرکز و خاستگاه تصوف در ایران میدانند. سعید نفیسی در اینباره مینویسد: «در میان بنیانگذاران تصوف ایران پنج تن یعنی ابراهیم ادهم، شقیق بلخی، حاتم اصم، احمد بن خضرویه و ابوعبدالله محمد بن فضل از مردم بلخ بودهاند و بجز نه تن که از شهرهای دیگر برخاستهاند همه از مردم شهرهای خراسان به جز بلخ یعنی مرو و هرات و بارود و سمرقند و بسطام و نخشب و نیشابور و طوس و ترمذ و مهنه و فرغانه بودهاند. به همین جهت میتوان گفت مرکز تصوف ایران را اصلا خراسان قدیم یعنی خراسان ماوراءالنهر باید دانست». در این کتاب که اختصاص به شرح حال عرفای نیشابور دارد، شرح حال و سرگذشت 120 تن از این عرفا آورده شده است.
عرفان و تصوف ریشه و منشاء بسیار قدیمی در ایران دارد و با تشیع سازش و نزدیکی زیاد پیدا کرده و به تدریج و مرور زمان در بین افراد اکثر طبقات و قشرهای اجتماع ایران رخنه و نفوذ کرده مریدان و خاکساران و سرسپردگانی در هر گوشه و کنار دارد. تعداد و شمار پیران و مشایخ صوفیه و رهبران طریقت نیز زیاد و مورد احترام خرد و کلان در هر عصر و زمان بوده اند. در این مجلد به ذکر نام و حال هجده تن از عرفا و صوفیان خدمتگذار ایران پرداخته شده است و به ذکر نام و نشان و هنگام زیست آنان اکتفا شده شمه ای نیز از رشحات فکری و آثار قلمی آنان نقل شده است تا خوانندگان بطرز اندیشه و تفکر آنان پی برده و به تعالیم اخلاقی و راه و روششان آشنایی کمی پیدا کنند. این کتاب شامل هجده فصل است و هر فصلی مخصوص معرفی پیری از پیران طریقت ایران است.
در این کتاب، نخست ادیان باستانی کردها معرفی میشود، سپس شرحی از فرقههای مختلف صوفیه فراهم میآید .معرفی بنیان گذاران و آداب طریقت فرقههای"قادریه"، "نقشبندیه" و "حقه" از دیگر مطالب کتاب است .