کتابخانه مجازی ادبیات

مشارب الاذواق شرح قصیده خمریه ابن فارض مصری است در بیان محبّت، از عارف کبیر قرن هشتم هجری امیر سید علی همدانی ملقب به علی ثانی با مقدمه و تصحیح محمد خواجوی به زبان فارسی. ابن فارض را قصیده‌ای است تائیه به نام نظم السلوک که در آن از علوم دینی و معارف الهی و سیر و سلوک و ذوق خود و کاملان اولیاء و بزرگان عرفا فراوان گرد آمده است. آن قصیده 765 بیت است. ابن فارض در آن قصیده عشقش را به جمال محبوب بیان کرده است. بر آن قصیده، شرح‌های گوناگون فارسی و عربی نوشته شده است؛ مشارق الدراری به زبان فارسی و منتهی المدارک به عربی از سعیدالدین فرغانی، کشف الوجوه الغر لمعانی نظم الدّرّ عزدالدین محمود کاشانی معروف به شرح شیخ عبدالرزاق کاشانی، شرح رکن‌الدین شیرازی و دو شرح دیگر از شاگردان سعیدالدین فرغانی از جمله این شروح هستند. اما قصیده میمیه خمریه وی از قصاید مشهور خمریات است که در کتاب‌ها و سخنان بزرگان متداول و مشهور است و بر آن شروحی نوشته شده که مشهورترین و بلکه برترین و نخستین آنها به فارسی مشارب الاذواق امیر سید علی همدانی و دیگری لوامع ملا عبدالرحمن جامی است. امیر سید علی همدانی مشارب الاذواق را در شرح الفاظ و عبارات و کشف رموز و اشارت این قصیده نوشته شده و در آن شراب محبت را که مطلوب نهایی است، به عالی‌ترین اسلوب و زیباترین نظم بیان داشته است.

قصیده تائیه دعبل بن علی خُزاعی، بلندترین شعر دعبل خزاعی شاعر شیعی قرن دوم و سوم در ستایش اهل بیت و بیان فضائل، خلافت، ولایت و مصائب ایشان سروده است. او این شعر را در محضر امام رضا(ع) خواند،امام از شعر او تمجید کرد و به او پاداش داد. برخی شمار ابیات را تا ۱۳۰ بیت نوشته‌اند. قصیده‌های مهم را در ادبیات عرب بر مبنای قافیه می‌نامند مانند میمیه فرزدق. از این رو، این قصیده دعبل را تائیه نامیده‌اند. دعبل حدود ۱۵ قصیده و قطعه شعر با قافیه «ت» سرود و طولانی‌ترین و مهم‌ترین قصیده‌اش نیز با همین قافیه است. این قصیده در کتابها با نام «التائیه الکبری» و «التائیه الخالده» نیز نامگذاری شده است. نام دیگر این قصیده، «مدارس آیات» است که گفته‌اند این نامگذاری از خود دعبل است. چون این عبارت در یکی از بیتهای قصیده آمده، دعبل آن را بدین عنوان نامیده است.

لقد تناول المتوکل أکثر موضوعات السائدة فی عصره ـ فی عصر معاویة و ابنه یزید ـ و شعره الصق بالشعر الجاهلی منه بالشعر الاموی، من حیث طریقة التغییر و أسلوبه فی بناء القصیدة و تسلسل موضوعاتها.

هذا الکتاب سیاحة فی رحاب الشعر الجاهلی و عالمه الواسع و دراسة للملابس من خلال الشعر، والشعر وثیقة تاریخیة و أدبیة و حضاریة و لغویة، و لیس القصد من هذا الکتاب إعطاء فکرة عن کل قطعة من الملابس و حسب، و إنما القصد الأساس هو کیف تناول الشعر وصف الملابس.