توجهی که از سوی جوامع امروزی به فرهنگ عامه میشود و نیازی که به طرح و بررسی نمودهای این فرهنگ در جهان امروزی که سخت اسیر تکنولوژی است احساس میگردد، سازمانها و تشکیلات هر جامعهای را که وظیفهای در اینباره دارند، مسئولتر میسازد و با آگاهی از این حقیقت که زمینههای گوناگون فرهنگ عامه ایران، سرشار از بارهای غنی فرهنگی بوده و فوقالعاده حائز اهمیتاند، در این کتاب یازده مقاله در زمینه فرهنگ عامه از صادق همایونی آورده شده است. با خواندن این کتاب هر خواننده نسبت به ماهیت آن وقوفی دیگر خواهد یافت و با جلوههای گوناگون آن در زندگی مادی و معنوی کشور آشناتر خواهد شد. عناوین مقالات کتاب به این ترتیب است: فولکلور و سرزمین ما، ریشههای فولکلور در ادبیات کهن ایران، ویژگیهای ترانههای عامیانه ایران، زبان زرگری، شاهنامه و فولکلور، چهارشنبهسوری و جلوههایی از آن در گوشه و کنار ایران، فرهنگ عامه، فولکلور و گلستان سعدی، دیگر ویژگیهای ترانههای محلی ایران، نجما، تجزیه و تحلیل یکی از نسخ تعزیه قاسم.
تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.
هاشم اعتماد سرابی نویسنده کتاب، در مورد موضوع کتاب می گوید: این نوشته ها یک قسمت از مقالاتی است که در این چند ساله در روزنامه خراسان چاپ شده است، چیزهایی که پیرامون مسائل مختلف نوشته ام. که البته مثل نماز آن مردک گلستان چیزی نبوده که به کار آید. از سستی و نقص اما چرا باز به شکل کتابی در می آید منکه هنوز از رنج شرم "اسائه ادب" فارغ نیامده ام، واقعه ایست مشکلم... احساسی است و امیدی گنگ و خام و اگر با این همه، کمک کوچکی به درک درست شده باشد خود را ماجور یافته ام.
این کتاب در زمینه مردمنگاری جغرافیای طبیعی و فرهنگی سروستان به نگارش درآمده است. این کتاب از نخستین کتابها و مجموعه نشریههای مفصل در موضوع مردمنگاری درباره فرهنگ مردم روستایی ایران است که نخستین بار به سال 1349 انتشار یافته است. کتاب در دو بخش با نامهای زندگی مادی و زندگی معنوی، به وسایل اقتصادی، آبیاری و نحوه تقسیم آب، مساجد، آبانبارها، گردشگاههای عمومی، زیارتگاهها، آسیابها، خوراک، تجارت، معیشت، سرگرمیها، لهجهها، زبانهای بومی، هنرهای دستی، ادبیات عامه و .... میپردازد. در پایان کتاب نیز فرهنگی از لغات و واژگان محلی سروستانی همراه با آوانگاری و معنی هر کلمه آمده است.
میتوان گفت بیشتر و شاید هم همه گفتگوهایی که درباره آثار صادق هدایت صورت گرفته، درباره داستانهای اوست و نه دیگر آثار او که همه دارای شیوههای نوین و جالب و عمیق است. نویسنده در این کتاب ابتدا به سراغ آثار دیگر صادق هدایت رفته و آنها را بررسی کرده است. در بخش دوم کتاب درباره تأثیر صادق هدایت در شعر امروز سخن گفته است. آنکس که با سایهاش حرف میزد، .... و این زندگانی من است! و سالشمار و رویدادهای زندگانی صادق هدایت دیگر بخشهای این کتاب را شکل میدهند.