این کتاب متن سخنرانی نویسنده است که به مناسبت هفته کتاب و به دعوت شورای عالی کتاب کودک در تالار دانشسرای عالی ایراد شده است. موضوع این سخنرانی استفاده از منابع گذشته فرهنگ ایرانی در تدوین کتابهای کودکان و نوجوانان است.
شخصیتهایی که این فرهنگ به آنها پرداخته، از میان حدود 1500 عنوان شخصیت داستانی برگزیده شده است. در ارزیابیها ابتدا این فهرست به چارصد عنوان کاسته شده و بعد از جستجو و با توجه به شهرت و آوازه شخصیتها به 150 عنوان رسیده است. سرانجام بر اساس ملاکهایی که نویسندگان مدنظر داشتهاند، حدود چهل شخصیت بر اساس امتیازهایی برای گردآمدن در فرهنگ برگزیده شدهاند. بنابراین در این دو جلد شخصیتهای اصلی چند داستان مربوط به ادبیات کودکان و نوجوانان بررسی شده است. شخصیتهای اصلی این داستانها عموماً کودکان یا نوجوانان هستند.
شخصیتهایی که این فرهنگ به آنها پرداخته، از میان حدود 1500 عنوان شخصیت داستانی برگزیده شده است. در ارزیابیها ابتدا این فهرست به چارصد عنوان کاسته شده و بعد از جستجو و با توجه به شهرت و آوازه شخصیتها به 150 عنوان رسیده است. سرانجام بر اساس ملاکهایی که نویسندگان مدنظر داشتهاند، حدود چهل شخصیت بر اساس امتیازهایی برای گردآمدن در فرهنگ برگزیده شدهاند. بنابراین در این دو جلد شخصیتهای اصلی چند داستان مربوط به ادبیات کودکان و نوجوانان بررسی شده است. شخصیتهای اصلی این داستانها عموماً کودکان یا نوجوانان هستند.
کتاب «هشت بهشت و هفت پیکر» مجموعه ای از آثار تحقیقی دکتر محمدجعفر محجوب در دنیای بی کران ادبیات فارسی است. گویا اثبات این نکته که پنج گنج امیر خسرو به پیروی از خمسهء نظامی سروده شده است به آوردن دلیل و برهان نیازی ندارد.چه خسرو خود در آغاز تمام مثنویهای پنج گنج بصراحت بدان اشاره کرده و اگر هم نکرده بود نام و مضمون و روال داستان بر این تقلید گواهی میداد. در نظر بنده در میان آثار نظامی،هفت پیکر شاهکار اوست و در آن از نقطههای ضعفی که از نظر فن داستانسرایی ممکن است در بعضی آثار دیگر وی یافت شود خبری نیست.هفت پیکر چهارمین داستانی است که نظامی سروده و پس از آن به نظم اسکندرنامه(شرفنامه واقبالنامه)پرداخته است و اگرچه آخرین اثر او اسکندرنامه است لیکن ایرانیان و فارسی زبانان از آن روی که به اسکندر به چشم مردی متجاوز و مخرّب تمدن ایارن مینگریستند نتوانستند او را بعنوان یکی از قهرمانان حماسهء ملّی خویش بحساب آورند و از این روی اگرچه زبان اسکندرنامه و شیوهء بیان نظامی در این کتاب در حد اعلای پختگی و فصاحت است و بعضی از فصلهای این کتاب را میتوان از شاهکارهای ادبی فارسی در قرن ششم بحساب آورد لیکن بر روی هم اسکندرنامه نتوانست آن محبوبیّتی را که خسرو و شیرین و هفت پیکر و حتی لیلی و مجنون بدست آوردند کسب کند.....
در این کتاب شعر پارسی از روز ظهور تا پایان قرن پنجم هجری مورد مطالعه قرار گرفته است؛ اما پیش از ورود به اصل موضوع، بحثی مختصر درباره سبک و کیفیت و ماهیت و انواع آن انجام شده است.