احترام به شخصیت زن که از ویژگیهای آزادمنشی و فضایل اخلاقی و شرافت انسانی ناشی میشود، از دیرباز میان مردم این مرزوبوم متداول بوده است. همانطور که به پدر و برادر و پسر خود احترام میگذاشتند و حقوق آنان را رعایت میکردند، برای مادر و خواهر و دختر خود نیز ارج و حقوق قائل بودند. زمینه اجتماعی شاهنامهفردوسی درباره حقوق و مقام زن بر اساس واقعیات تاریخ و تمدن و فرهنگ ملت ایران بنیان یافته و نمایشگر رابطه انسانی میان زن و مرد در دوره باستان است. بی سبب نیست که در شاهنامه آن همه درباره دادگری و مردمی سخن رفته و این دادگری بیگمان همان ویژگیای بوده که به طور یکسان بر مرد و زن اشتمال یافته است. در این کتاب ابتدا مقدمهای درباره زمینه تاریخی حقوق و مقام زن در شاهنامه گفته شده است. سپس در بخش اول درباره شاهنامه آیینه تمامنمای حقوق و مقام زن در ایران باستان سخن گفته شده است. در بخشهای بعدی نویسنده به ترتیب زن در دوره پیشدادیان، زن در دوره کیانیان و زن در دوره ساسانیان را بر اساس شاهنامه بررسی کرده است.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
رستم و سهراب یکی از داستانهای غم انگیز شاهنامه است و داستان مرگ سهراب جوان را به تصویر میکشد که بر اثر جنگ با رستم، به دست پدر کشته میشود. سهراب پهلوان افسانهای در شاهنامه است که پدرش رستم و مادرش تهمینه دختر شاه سمنگان است. سهراب با سپاه تورانیان به نبرد ایران آمد و در جنگی تنبهتن با رستم کشته شد، درحالیکه همدیگر را نمیشناختند. تراژدی رستم و سهراب، تراژدی بیخبری است. کتاب حاضر شامل این عناوین است: فصل اول: حماسه ها، ساختار حماسه، خصوصیات عمده شعر حماسی فصل دوم: مختصات شاهنامه، دوره اساطیری، دوره پهلوانی، دوره تاریخی، حماسه سرایی پس از فردوسی فصل سوم: اسطوره چیست؟ حماسه و تراژدی، حماسه ها و اساطیر بابلی و سومری، حماسه گیل گمش، مهابهاراتا (حماسه ای از هند)، رامایانا، هومر و ایلیاد و اودیسه، انه اید (حماسه ای از روم)، دیگر حماسه های اروپایی، اعراب و حماسه فصل چهارم: سه دیدگاه بر حماسه رستم و سهراب، 1.دیدگاه استاد منوچهر مرتضوی، 2.دیدگاه استاد زرین کوب، 3.دیدگاه استاد مینوی، متن داستان رستم و سهراب.
این کتاب دربرگیرنده تاریخ آذریهای باستان در فلات ایران است. نویسنده میکوشد تا اثبات کند آذریها از نسل و تبار مادها هستند و زبان آنها نیز در گذشته شاخهای از پارسی باستان بوده است. سپس به دنیای پس از اسلام آمده و زبان فارسی آذری این خطه را مورد بررسی قرار میدهد و میکوشد تا با آوردن اشعار و امثالی که از دل کتب قدیمی استخراج کرده، ویژگیهای زبان فارسی آذری را برشمارد. در ادامه به علل دگرگشت زبان آذری به ترکی در سدههای یازدهم و دوازدهم پرداخته است.