گردآوری و بررسی گویشهای ایرانی فواید بسیاری دارد که مهمترین آنها عبارتند از: شناخت واژههای کهن در متون ادب فارسی یا متون برجایمانده از دیگر زبانهای ایرانی که به فارسی دری نرسیده است؛ شناخت آداب و رسوم، باورها و اوضاع فرهنگی و اجتماعی گویشوران؛ کمک به تهیه اطلس زبانشناسی ایران و ... . این کتاب مختصر که به مناسبت نخستین هماندیشی گویششناسی ایران نگاشته شده، حاوی نکاتی است که اطلاع از آنها برای هر پژوهشگر میدانی بایسته است و نگارنده سعی نموده که در آن به نکات اصلی و مهم پرداخته شود.
گویش خراسانی از گویشهای اصیل و مهم زبان فارسی است که به سبب کثرت مردمانی که بدان سخن میگویند و نیز به سبب پایگاه محکمی که زبان فارسی همیشه در خطه خراسان داشته است، شناخت آن بایسته و سودبخش است. بسیاری از واژههایی که در گذشته بخشی از گنجینه زبان فارسی را ساختهاند، امروزه در زبان روزمره کاربرد خود را از دست دادهاند؛ اما در گویش خراسانی هنوز رواج دارند و زنده و کارساز ماندهاند. میان آنها واژههای رسا و زیبا و مفیدی به چشم میخورند که امروز هم میتوانند به کار آیند و بر غنای زبان بیفزایند. این کتاب به همین انگیزهها فراهم آمده است. واژگان این فرهنگ عامیانه و گفتاریاند. واژگان خارجی رایج در پارسی خراسان در این فرهنگ کمتر آمده است.
زبان و لهجه خوانساری به صورت خودجوش و بر اثر گفتگوی مردم از سالها قبل به وجود آمده و به همین دلیل دارای هیچگونه قواعد دستوری یا املایی نیست؛ بنابراین نمیتوان آنها را قیاسی تصور کرد و همه اینها سماعی و نظری است. در این کتاب فرهنگ لغات خوانساری گرآوری شده است. ابتدا در مقدمه به دستور زبان فارسی و مطابقت لهجه و زبان خوانساری پرداخته شده و در فصلهای بعدی لغات، مشتقات لغات و ضربالمثلهای خوانساری گردآوری شده است.