کتابخانه مجازی ادبیات

کتابنامه آثار زنان ایران شامل دو قسمت مولفین زن و مترجمین زن است که در سال 1349 منتشر شده است. در این سال کتابخانه اختصاصی تحقیق درباره زن تشکیل شد. هدف از این اقدام تاسیس مرکزیست برای جمع آوری تحقیقات مربوط به زن و آثار زنان مولف و مترجم ایرانی و تشویق دیگر بانوان دانشمند کشور تا ضمن اجرای وظایف خانوادگی و اجتماعی اندوخته معنوی و فکری خود را نیز بکار گیرند و برای کمک به پیشرفت فرهنگ جامعه اثری از خود به یادگار گذارند.

بیش از هزار و چهار صد سال است که تاریخ اسلام در خوب و بد با تاریخ اروپا عجین است. از سوی دیگر، جهان اسلام وارث همان فرهنگ هایی است که اروپا به ارث برده است، بنابر این، تاریخ تطبیقی کاربردی که توسط اروپائیان و مسلمانان نوشته می شود برای شناخت هر دو طرف کارساز و مفید است. کلود کاهن، استاد دانشگاه پاریس و محقق در زمینه مطالعات اسلامی و کشورهای مشرق اسلامی، با همین دیدگاه این اثر را تألیف کرده است. شایان توجه است که طرح و اجرای اولیه این اثر نخستین بار توسط ژان سواژه استاد وی صورت گرفته است. اثر ژان سواژه نخست در سال 1943م منتشر شد و تجدید چاپ آن نیز به همراه ضمائم در سال 1946م صورت گرفت. پس از درگذشت سواژه در سال 1950م، کاهن ادامه کار استاد را به عهده گرفت و چاپ سومی از سواژه را با همان عنوان قبلی و به نام وی منتشر کرد. با این حال و به لحاظ این که آثار مربوط به کتابشناسی نیاز مداوم به بررسی های جدید دارد، مؤلف بر آن شد که باز هم چاپ جدیدی که حاوی مآخذ تازه تر باشد در اختیار علاقمندان قرار دهد. بنابراین او کتاب حاضر را که شامل منابع مربوط به سده های هفتم تا پانزدهم میلادی/ یکم تا هشتم هجری قمری است، در سال 1982م منتشر کرد. کتاب حاضر اساسا در مجموع برای استفاده دانشجو و دانشمند فرانسوی و احیانا برای «محقق غربی» نگاشته شده است. با این همه «شرقیها» هم می توانند از آن استفاده کنند، چرا که، در دنیای معاصر، دیگر نمی توان ملتها را از یکدیگر جدا دانست.

آنچه در این کتاب آمده، پارسی‌شده ده سخنرانی است از شادروان دکتر سیدعلی‌اکبر فیاض در مصر. در سال 1950 میلادی دانشکده ادبیات دانشگاه «فاروق فواد اول» مصر از دکتر فیاض برای ایراد یک رشته سخنرانی دعوت کرده و ایشان ده سخنرانی در زمینه‌های شعر و ادب پارسی و تمدن اسلامی با عنوان «المحاظرات عن الشعر الفارسی و الحضارة الاسلامیة فی ایران» ایراد کردند که همه آنها در همان جا به چاپ رسید و برخی نویسندگان آن کشور در نوشته‌های خود از آن بهره‌مند گردیدند. از این سخنرانی‌ها، شش سخنرانی درباره شعر و نقد ادب پارسی است و چهار سخنرانی دیگر پیرامون تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی در ایران.

این کتاب ترجمه‌ای است از متن انگلیسی کتاب «History of muslim education» که رساله دکترای احمد شبلی مصری، استاد تاریخ و تمدن اسلامی در دانشگاه قاهره، که به سال 1954 در بیروت منتشر شده است. این کتاب از پنج فصل و یک پیوست تشکیل شده و نویسنده در آن به بررسی تاریخ آموزش اسلامی از آغاز اسلام (آغاز سده هفتم میلادی) تا سرنگونی خاندان ایوبی در مصر (648 هـ.) می‌پردازد. عناوین فصول کتاب به ترتیب عبارتند از: جایگاه‌های آموزش، کتابخانه‌ها، استادان، شاگردان و پایه‌گذاران و اوقاف و موقوفه‌ها و سازمان نهادهای آموزشی. در پیوست‌های کتاب نیز ابتدا درباره درس‌مایه در مصر به روزگار فرمان‌گذاری فاطمیان سخن به میان آمده و پیوست دوم که توسط مترجم به کتاب افزوده شده، نقدی است که شادروان دکتر مصطفی جواد استاد دانشگاه بغداد بر این کتاب نوشته است.