این کتاب اثر ماکسیم گورکی، متنی است با ادبیت تمام در قالبی داستانی امّا سراسر نظریه و نقد؛ که با همنشینیِ تصویرهای تمثیلیِ زیبا در کنار معانی دقیق، میخواهد نگاهی پرسشگرانه درباره هدف ادبیات و رابطه نویسنده و خواننده را به مخاطب عرضه کند. ماکسیم گورکی، چهره سرشناس ادبیات روسیه و جهان، در این اثر تخیّلی و داستانوار ابتدا با گفتمانی بینِ نویسنده ای نسبتاً مغرور با شخصی ناشناس به نمایندگی از خوانندگان آثارش آغاز می کند و مباحث این گفتگو را پیرامون ماهیت ادبیات و ابعادِ اجتماعی یک متن ادبی، به صورتِ نقد و نظری بسیار موشکافانه به پیش میبرد.
این مجموعه مشتمل بر چند نوشتهی ادبی است. به تصریح نگارنده: "قلم برتر و متعالی، بر چکاد شاعرانگیها و داستانپردازیها نه یک شاعر صرف است و نه یک داستانپرداز صرف و این یعنی کشف، عریان ساختن و تکوین جنسیت سوم و بنیادین واژگان، خارج از هرگونه نرینگی و مادینگی که در امتداد تاریخ پرفراز و نشیب ادبیات، هیچ گاه فرصت گسترش عینی نداشته است".
کتاب ادبیات حزبی و نظریات لنین درباره ادبیات و هنر ترجمه مهدی سپهر است که در سال 1358 توسط انتشارات شباهنگ به چاپ رسیده است.
این کتاب دربرگیرنده یادداشتهای پراکندهای است که ماکسیم گورکی به هنگام اقامتش در اولیز درباره تولستوی آنها را نوشته است. در این زمان تولستوی در گاسپرا زندگی میکرد. همچنین در ضمیمه کتاب نامه ناتمامی که تحت تأثیر «جدایی» از یاسنایا پولیانا و مرگ او، گورکی نوشته است، آورده شده است.
گورکی داستاننویس بشردوستی بود که گنجینه خاطراتش هرگز تهی نشد. این کتاب مجموعهای از بهترین داستانهای کوتاه گورکی است که در اختیار علاقمندان به آثار کلاسیک قرار گرفته است. عناوین داستانهای کتاب بدین ترتیب است: شهر شیطان زرد، با یک معلم اخلاق، استادان زندگی، قلمرو بیزاری، و در ادامه برگزیده نامهها به ویلیام دهایوور و چارلز مویر.