کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

مثنوی حدیقةالحقیقه و شریعةالطریقه یا فخری نامه یا الهی‌نامه منظومه‌ای است به فارسی، سرودهٔ سنایی غزنوی با مضمون عارفانه. سنایی سرایش آن را در سال ۵۲۴ ه‍.ق آغاز کرد و در سال ۵۲۵ ه‍.ق به پایان رساند.این مثنوی دارای ده هزار بیت در ده باب است؛ و در بحر خفیف مسدس محذوف (فعلاتن مفاعلن فعلن) سروده شده‌است.موضوعات این کتاب، علاوه بر ستایش خدا و پیامبر و خاندان و اصحاب او، دربارهٔ عقل و علم و حکمت و عشق است. در مقایسه با دیگر آثار پر ارزش سنایی هم چون غزل‌ها و قصائدش، حدیقةالحقیقه از همه بلندنام‌تر و مورد قبول طبایع مردمان بیش‌تری در طول سده‌های متوالی بوده‌است. حدیقه الحقیقه از منظومه‌هایی است که بر بسیاری از شاعران تأثیر گذارده‌است. سنایی با سرودن این منظومه، باب تازه‌ای را در سرایش منظومه‌های عرفانی در تاریخ ادب و عرفان گشود. شاعران بزرگی همچون خاقانی و نظامی به ترتیب تحفةالعراقین و مخزن‌الاسرار را تحت تأثیر مستقیم این منظومه سرودند و سال‌ها بعد، عطار و مولوی سرایش مثنوی‌های عرفانی را به اوج تکامل رساندند. این کتاب خلاصه مفیدی از این اثر بزرگ سنایی ارائه داده است.

میان شاعران و عرفا حکیم سنائی در صف مقدم جای دارد و از سرآمدان حلقه تصوف و عرفان به شمار می‌رود. او اول شاعری است که افکار تصوف و اصطلاحات عرفان و گفتار مشایخ را با ذوقیات شعری آمیخته و در قالب نظم درآورده و سخنان بلند و معانی دلپسند حکما را لباس موزون پوشانیده است. کتاب «حدیقة الحقیقة» سنایی افزون بر مزایای ادبی آن که نتیجه طبع روان و فکر بلند و ذوق سلیم گوینده آن است، بیشتر مطالب آن ناظر به آیات قرآن کریم و اخبار نبوی و آثار صحابه و کلمات مشایخ و معانی دینی و اخلاقی و فلسفی و عرفانی و امثال و حکم و حکایات است و از این کتاب پیداست که حکیم افزون بر تبحر کامل در زبان پارسی، از معارف و علوم اسلامی به‌ویژه علوم قرآنی و تفسیر و حدیث و فقه و ..... اطلاع کامل داشته است. در این کتاب گلچینی از ابیات این کتاب که دربرگیرنده نکات اخلاقی و مفاهیم متعالی انسانی است، گردآوری شده است.

این کتاب دربرگیرنده مثنوی‌های حکیم سنائی است که همراه با تعلیقات سودمند و شرح واژگان دشوار منتشر شده است. در سرآغاز هر مثنوی، نوشته‌ای کوتاه در معرفی آن آمده است. مثنوی‌هایی که در این کتاب آمده به ترتیب عبارتند از: عقلنامه، عشقنامه، سنائی آباد، تحریمه القلم، طریق التحقیق، مثنوی کارنامه بلخ، و مثنوی سیر العباد الی المعاد یا کنز الرموز. در ادامه نیز شرح سیر العباد الی المعاد آورده شده است. در ابتدای کتاب نیز شرح حال سنائی و آثار او آورده شده است.