این کتاب پژوهشی جدید در سلسله تحقیقات شاهنامهشناسی است که این موضوع را از دیدگاه نو بررسی کرده و در برخی نظریههای شناختهشده محققان بنام ایرانی و اروپایی درباره شاهنامه تردید کرده است. استفاده گسترده نویسنده از منابع گوناگون اسطورهشناسی ایرانی، هندی، یونانی، ژرمنی و .... اعتباری بیشتر به این کتاب بخشیده و از این نظر اهمیتی خاص دارد. مؤلف کتاب، دکتر اُلگا دیویدسن استاد زبانهای فارسی و عربی در دانشگاه برندایس آمریکاست که به مطالعات ایرانی و فرهنگ ایران علاقهای وافر دارد. به اعتقاد او بر اساس شهادت خود شاهنامه و شواهد بیرونی، فردوسی بخش مهمی از شاهنامهاش را از منابع شفاهی گرفته و خود روایات را در حین اجرای نقالی دیده و شنیده است. همچنین در این کتاب به ویژگی مهم نقالی اشاره میکند که در آن نقال در حین اجرا تغییراتی در داستان اصلی میدهد؛ تغییراتی که در این حرفه مجاز و معمول است. بدین ترتیب در مورد شاهنامه با یک متن ثابت روبرو نیستیم.
این مجموعه شامل تمام شاهنامه است که برای راحتی خوانندگان جوان که به تاریخ و تمدن کشور خود علاقه دارند و می خواهند با شاهنامه آشنا شوند، به نثر ساده برگردانده شده و در سه بخش شامل: 1. بخش اساطیر 2. بخش پهلوانی 3. بخش تاریخی تنظیم شده است. بخش اساطیر از پادشاهی کیومرث شروع شده و تا مرگ فریدون ادامه دارد. بخش پهلوانی از پادشاهی منوچهر و ظهور خاندان سام شروع می شود و تا مرگ رستم و فرزندش فرامرز ادامه دارد و بخش تاریخی که با پادشاهی بهمن فرزند اسفندیار شروع شده تا مرگ یزدگرد و تسلط عربها بر ایران ادامه می یابد.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
این کتاب دربرگیرنده هفت نوشتار به این ترتیب است: مقدماتی درباره روششناسی تطبیقی، متن شاهنامه فردوسی و بار سنگین گذشته، داستانسرا و کتاب شاهان در دنیای شعر فردوسی، دیدگاهی مخالف: آنان فقط آنچه را در کتابی یافتهاند بازگو میکنند، رستم تاجبخش، حماسه قالبی برای گفتارهای نمایشی: رجزخوانی در شاهنامه فردوسی، سوگواری زنان به عنوان اعتراض در شاهنامه. مقالات این کتاب به ترتیب درباره روششناسی تطبیقی در پژوهشهای ادبی، سنت نقالی و ماهیت تحول یابنده آن، واژه سراینده، جایگاه و اهمیت آن در شاهنامه، منابع مکتوب شاهنامه، پیشینه هند و ایرانی لقب تاجبخش رستم، حماسه و گفتار نمایشی و سوگواری زنان در شاهنامه است.