میگویند که ادبیات فارسی قدیمترین، غنیترین و بشردوستانهترین ادبیات زنده جهان است. نیز میگویند که شعر فارسی دری در فرارود (ورارود، ورزرود ـ ماوراءالنهر ـ آسیای مرکزی) به دنیا آمده است. نخستین پارههای شعری پارسی دری که تا زمان ما رسیدهاند، در فرارود که بخش مهمی از ایرانزمین تاریخی است، گفته شدهاند. تاریخ ادبیات فرارود را جداگانه از گوشههای دیگر ایرانزمین تاریخی آموختن نه امکان دارد و نه معنی. این کتاب درباره زبان و ادب فارسی در این دیار است که در آن مباحثی چون فارسی در فرارود، فرارود زادگاه شعر دری، نقد ادبی استاد رودکی، ادبیات جدید، مراحل ادبیات نوفارسی تاجیکی و ..... آورده شده است.
شعر فارسی دری در نیم قرن اخیر، وارد تحول عظیمی گردیده است. شاعرههای فارسی گوی در خط جدید تکاملی شعر فارسی که با "نیما" آغاز گردید، جلوههای درخشان داشته و دارند. جای دفتری که دربرگیرنده جدید شعر فارسی، در آفرینشهای شاعرههای ما باشد در میان آثار ادبی کشور خالی بود. از این رو دفتر حاضر، که شاعر و نویسنده جوان "عطا" تالیف نموده است، از جهت شمول بر قلمرو وسیع شعر فارسی دیروز و امروز در کار شاعرهها از ارزش فراوانی برخوردار است. مزیت این دفتر بر دفترهای نظیر این است که هم شعر معاصر را نمایانده و هم ابراز نظرها از دانش تئوریک جدید درباره شعر مایه دارند. البته این سخن به معنی کمبها دادن به کار دیگران در این مورد نیست، مسلم است آن عده که قبلا آثار زنان سخنور را گرد آوردهاند، شاهد تحول جدید شعر فارسی نبودهاند.
شعر پارسی دری در درازای سدهها، بر بسیط یک جغرافیای پهناور فرهنگی، با ابهت بیبدیل، حضور و تأثیرگذاری مشخص و ملموس داشته است. وقتی این اشعار از سپیدهدم پیدایی تا روزگار کنونی مورد تفحص قرار گیرد، معلوم میشود که این حله ظریف با چه هنرمندی بافته شده و از چه شکوهی برخوردار است. این کتاب به شعر معاصر دری در چهار فصل پرداخته است. در این کتاب نویسنده درباره نحوه آفرینش شعر و چگونگی اشعار شاعران مطالبی طرح کرده و اشعار شاعران را بر اساس ارزشهای موضوعی، ساختاری و زیباییشناختی گزیده است.
این نوشتار به منظور آشنایی مخاطب با تنی چند از سخنوران تاجیک، زندگی آنها و جایگاهشان در محیط ادبی و اجتماعی به طبع رسیده این مطالب را شامل میشود: نگاهی به ادبیات تاجیک"، "تمکین بخارایی"؛ "علامه عینی و ادبیات فارسی تاجیک"؛ "ارزشمندترین اثر علمی علامه عینی"؛ "فاجعه شاعر"؛ "پیرو، پیرو کیست"؛ "بزرگواری بیهمتا"؛ "مردی از تبار فردوسی"؛ "میرو، میرو، هم سید و هم شکر"؛ "ستاره پامیر"؛ "سراینده چارگوهر"؛ "چهره شیخ عطار در قمل بهمنیار"؛ "پدرود و هزاره دوم... پدرود اسکندر"؛ "شعر فارسی تاجیکی در سال نو"؛ "ادبیات امروزه تاجیک".
این کتاب در دو بخش ابتدا به تعریف شعر و معیارهای تعریف و طرز تصویر شعر پرداخته و آنگاه در بخش دوم انواع شعر را در قالبهای قصیده، رباعی، دوبیتی، مثنوی، قطعه، غزل، مسمط، ترجیعات، مستزاد و فرد بررسی کرده است.