شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.
ابوبشر عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه (۱۴۰- ۱۸۰ ه.ق) از دانشمندان ایرانی در صرف و نحو زبان عربی و پیشوای مکتب نحوی بصره بود. «الکتاب» وی، اوّلین کتاب حاوی صرف و نحو عربی و از منابع و مأخذ قابل اطمینان در این زمینه است. وی نخستین فردی بود که برای زبان عربی صرف و نحو نوشت و صداها را در این زبان مشخص ساخت. کتاب حاضر که مشتمل بر مقالات تحقیقی فارسی درباره سیبویه است حاصل کنگره جهانی بزرگداشت دوازدهمین سده درگذشت سیبویه می باشد که در سال ۱۳۵۳ در دانشگاه شیراز برگزار شد.
سیبویه بزرگترین تلاش یک محقق را در موضوع بحث خود به کار برده است تا آنجا که کتاب وی در صرف و نحو شایسته عنوان «الکتاب» و خود سزاوار لقب پیشوای نحویان است. کتاب سیبویه نهضت علمی استوار و تلاش فکری مستمری را به وجود آورد که تأثیری عظیم و فراموشنشدنی را در خدمت به زبان عربی بهخصوص و به فرهنگ اسلامی به طور عموم دربر داشت. در مقدمه این کتاب اشارهای کوتاه به اوضاع و احوال «نحو» شده است. در باب اول عصر سیبویه از جنبههای سیاسی و اجتماعی و عقلی مورد بررسی قرار گرفته است. باب دوم به زندگی سیبویه و حوادث پیشامده برای او اختصاص یافته و در باب سوم از جنبههای مختلف «الکتاب» سخن رفته است.
شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.
شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.