شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.
ابوبشر عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه (۱۴۰- ۱۸۰ ه.ق) از دانشمندان ایرانی در صرف و نحو زبان عربی و پیشوای مکتب نحوی بصره بود. «الکتاب» وی، اوّلین کتاب حاوی صرف و نحو عربی و از منابع و مأخذ قابل اطمینان در این زمینه است. وی نخستین فردی بود که برای زبان عربی صرف و نحو نوشت و صداها را در این زبان مشخص ساخت. کتاب حاضر که مشتمل بر مقالات تحقیقی فارسی درباره سیبویه است حاصل کنگره جهانی بزرگداشت دوازدهمین سده درگذشت سیبویه می باشد که در سال ۱۳۵۳ در دانشگاه شیراز برگزار شد.
فانه من المعلوم أن علم «النحو» یعنی، أول ما یعنی، بالنظر فی أواخر الکلم، و ما یعتریها من إعراب و بناء، کما یعنی بأمور أخری علی جانب کبیر من الأهمیة، کالذکر، والحذف والتقدیم، والتأخیر، و تفسیر بعض التعبیرات، غیر أنه یولی العنایة الأولی للاعراب. إن هذا الکتاب محاولة فی فقه النحو علی النهج الذی أسلفته، انه محاولة للتمییز بین التراکیب المختلفة و شرح معنی کل ترکیب.
شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.
شرح كتاب سيبويه، اثر ابوسعيد حسن بن عبدالله مرزبان سيرافى (متوفى 368 ق)، مشهور به قاضى ابوسعيد سيرافى، قديمىترين شرح بر «الكتاب» سیبویه است. سيرافى شرحش را بدون تمهيد و مقدمهاى كه شيوه او را توضيح دهد، آغاز كرده است؛ اما با توجه به كتاب مىتوان به شيوه او در اين شرح دست يافت. وى ابتدا تكهاى از كلام سیبویه را ذكر مىكند و به دنبال آن به شرح آن عبارت مىپردازد. البته او هميشه به اين روش ملتزم نيست؛ چنانكه در «باب الهمزة» توضيحات خود را بر كلام سیبویه مقدم مىكند. سيرافى عبارات را بهگونهاى توضيح مىدهد كه براى خواننده قابل فهم باشد؛ لذا ياقوت در «معجم الأدباء» مىنويسد: «نحويون زمان ما سه گروهند: آنكه كلامش فهم نمىشود كه «رمانى» است؛ آنكه بخشى از كلامش فهميده مىشود كه «ابوعلى فارسى» است و آنكه تمامى كلام او فهميده مىشود كه «سيرافى» است». وى در شرح مطالب تنها به عبارات بسنده نكرده، بلكه مسائل فراوانى و بهويژه آراء نحويون پيش از سيبويه را متعرض شده است؛ مذهب نحوى سيرافى عموماً بصرى بوده و وقتى نظريهاى از آنها را متذكر مىشود با لفظ «أصحابنا» مىآورد و لذا وى مؤيد بصريون بوده و آراء كوفيون را رد مىكند.