این کتاب که از مشهورترین و پرخوانندهترین نوشتههای باشلار است، از جمله بدین مناسبت درخور توجه است که نویسنده آن که اعتقاد داشت همه امید و آرمان فلسفه باید این باشد که شعر و علم را مکمل یکدیگر سازد و آنها را جون دو ضد لایق یکدیگر با هم آشتی دهد، بیش از آنکه از میان عناصر اربعه، هوا و خاک و آب را مورد تحقیق قرار دهد، نخستین بار در این کتاب، روش بررسی خاص خویش را که در تقاطع شعر و علم واقع است، محک زده است.
تفرج صنع مجموعۀ برخی مقالات و گفتوگوهای مطبوعاتی عبدالکریم سروش در موضوعات علم اخلاق، فلسفۀ علم و تکنولوژی و علوم انسانی است. هفتهها و ماههایی که این مصاحبهها انجام میشد و تحریر مییافت، ایامی پر التهاب بود و نام علوم انسانی در مخاطب ناآشنا نفرت و وحشت را با هم بر میانگیخت؛ نفرت از علومی که به صورت علم مینمایند و به واقع علم نیستند و وحشت از دانشهایی که جمعی شعبدهباز برای بندنهادن بر پای مستضعفان و ربودن سرمایۀ ایمان آنان پرداخته و برساختهاند و به امتهای ستمکشیده به تزویر و فریب فروختهاند. غوغای سختی در معاندت و معاضدت این علوم برآورده بودند و از دو طرف کشمکش عنیفی میرفت.
نوشتار حاضر با مباحثی در باب اسمشناسی تاریخی آغاز شده و به دنبال آن با استناد به آثار دینی، اساطیری و فلسفی از دورههای مختلف تاریخی سخن به میان آمده است .در بخش دوم نیز درباره تجلی فرهنگ در دورههای اساطیری ماقبل یونان، دوره یونانی، قرون وسطی، دوره اسلامی و دوره جدید توضیح داده شده است .