کتابخانه مجازی ادبیات

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

حافظ ابرو در جوانی به خدمت امیرتیمور گورکان درآمد. تیمور به وی توجه بسیار داشت و همواره او را به مجالس خاص دعوت می‌کرد. حافظ ابرو تیمور را در بسیاری از سفرها و لشکرکشی‌هایش همراهی کرد. این کتاب یکی از آثار اوست که درباره حوادث دوران امیرتیمور گورکان می‌باشد و عبارتند از: پادشاهی تغاتیمور، تاریخ امرای سربداریه و عاقبت ایشان، تاریخ امیرارغون شاه و عاقبت حال او، و تاریخ انتهای احوال ملوک کرت.

حافظ ابرو دارای تألیفات متعددی است که از جمله آنها کتاب «زبدة التواریخ» است. زبدة التواریخ از مهم‌ترین وقایع‌نگاری سده نهم قمری، شامل رویدادهای پس از مرگ تیمور تا نیمه فرمانروایی شاهرخ تیموری است. نویسنده کتاب را در چهار بخش یا ربع تقسیم کرده است. ربع اول شامل کلیاتی درباره تاریخ و سپس آفرینش آدم تا برافتادن ساسانیان؛ ربع دوم ظهور اسلام و خلافت اموی تا برافتادن خلافت عباسی؛ ربع سوم تاریخ ایران از عهد صفویان تا زوال ایلخانان را دربر دارد. ربع چهارم از مرگ ایلخان ابوسعید تا سال 830 قمری است. این بخش خود در دو قسمت تنظیم شده است: قسمت اول رویدادهای پس از سقط ایلخانان تا روی کارآمدن تیموز و سپس ذکر تحولات دوره فرمانروایی تا مرگ او را دربر دارد که برای تألیف آن عمدتا از ظفرنامه شامی استفاده شده است. قسمت دوم رویدادهای پس از سال 807 یعنی دوره جنگ جانشینی میان فرزندان تیمور و سپس فرمانروایی شاهرخ را دربر می‌گیرد. پس از این به دلیل مرگ نویسنده ثبت وقایع ادامه نیافته است.