خواجه نظامالدین اولیاء (634 ـ 725) محمد بن احمد بن دانیال بن علی بخاری به القاب سلطان المشایخ، سلطان اولیاء، سلطان السلاطین و خواجه صاحب ملقب و به خطاب محبوب الهی مخاطب بود. خواجه از خلفای نامدار فریدالدین گنج شکر قطبی از سلسله چشتیه و بنیانگذار طریقه نظامیه در شبه قاره هند است. او هم مریدی حکایتنویس بود و هم مرادی که از او حکایتها نوشتهاند. نجمالدین خواجه امیرحسن بن علاء سجزی دهلوی از سخنوران و نویسندگان معروف زبان فارسی در شبه قاره هند است. او یکی از مریدان نظامالدین است. یکی از کارهای فرهنگی امیرحسن سجزی، تألیف کتاب «فوائد الفؤاد» یا ملفوظات پیر و مرشد خود نظامالدین اولیاء است. او این سخنان را در طول پانزده سال در هنگامی که به دیدار شیخ میرفته و در خدمت او بوده، جمعآوری کرده و تصویر برجسته و روشنی از مرشد خود به دست داده است. مندرجات این کتاب نموداری است از طرز تفکر و روش تربیتی خواجه و بیان مسائل دینی و عرفانی و نیز رویدادهای فراوان دیگری که شیخ در برخورد با دوستان و یاران و همدرسان و همآموزان خود داشته و از آنها تجربه زیستی و مردمی به دست آورده است. همچنین مطالب آموزنده و نکات اخلاقی و دلچسب که از گنجشکر پیر و مرشد خود نقل کرده است. این کتاب از نظر سادگی و روانی و روشنی کلام و عاری بودن از نارسائی و زواید هم یکی از آثار مهم نثر زبان فارسی دانسته میشود. مؤلف این کتاب را که مشتمل بر پنج جلد و شامل 188 مجلس است، از ماه شعبان سال 707 آغاز کرده و در ماه شعبان 722 آن را به پایان برده و در یک جلد مدون کرده است.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
امیر نجمالدین حسن بن علاء سجزی، معروف به خواجه حسن دهلوی (۶۴۹ –۷۳۷ هجری) از عارفان و شاعران بزرگ پارسی گوی قرن هفتم و هشتم هجری در هندوستان است. او که به سعدی هندوستان مشهور شده بود کاتب محمد بن احمد بن علی دهلوی ( 633-725 ) معروف به شیخ نظام الدین اولیا از مشایخ قرن هشتم و اعاظم عرفای هندوستان بود. کتاب فوائد الفواد که ملفوظات روح افزای سلطان المشایخ حضرت خواجه نظام الدین اولیا بدایونی عنوان شده است مشتمل بر 5 جلد است که به ترتیب از: 34 مجلس، 38 مجلس، 17 مجلس، 67 مجلس و 32 مجلس تشکیل شده اند. این مطالب از شعبان 707 هجری تا شعبان 722 هجری تاریخگذاری گشته اند. کتاب پیش رو با تصحیح محمد لطیف ملک در سال 1966 درلاهور به چاپ رسیده است.