درباره شخصیت علمی و ادبی ابن مقفع بیشتر مورخینی که از وی شرح حال نوشتهاند، توجه آنان بیشتر به مراتب فصاحت و بلاغت و کلمات قصار او بوده است که شامل پند و اندرز و راهنماییهای سودمندی است که از اندیشهای بلند و فکری رسا و خو و خصلتی نیکو و سرشتی آمیخته با خیرخواهی و مردمدوستی او تراوش کرده است و در حقیقت برای زندگی دستورالعملی است راهگشا در وصول به پیروزی و موفقیت. این کتاب دربرگیرنده دو رساله از نوشتارهای ابن مقفع است که از زبان عربی به زبان فارسی برگردانده شده است. «ادب كبير» رسالهاى است كه از اندرزنامههاى ایرانى و همچنين از تجربههاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهایش به ندرت به یک سطح عالى اخلاقى مىرسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و بهرهجویى از عواطف نفسانى به سود خویش. مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است.
این کتاب که به زبان فارسی سره به نگارش درآمده، گزارشی است از احوال و گفتار "آذرباد مهرسپندان " موبد موبدان عهد شاپور ذوالاکتاف که با بخشهایی از اندرزهای وی به چاپ رسیده است .بدین ترتیب، در بخش نخست کتاب جایگاه آذرباد در تاریخ ذکر گردیده و مقایسهای میان گفتار او با مانی، کنفوسیوس و دیگران صورت گرفته است .در بخش دوم، "سخنان آذرباد "به زبان پهلوی و ترجمه فارسی به چاپ رسیده است .بخشی از این سخنان، اندرزهای آذرباد به پسرش است .در بخش سوم کتاب نیز روایات مختلف از آذرباد و سخنان او که در متون پهلوی، عربی و فارسی انعکاس یافته درج گردیده است .بخش چهارم کتاب نیز متضمن سخنان یا اندرزهای "آذرباد "است که به عربی یا به شعر فارسی عرضه شده است .
در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفألزدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.
رساله «الادب الوجیز» جزء مجموعهای از رسائل عربی بوده است منتسب به منشی بلیغ ایرانی عبدالله بن مقفع که از بلغای درجه اول روزگار و مقدم اساتید انشاء زبان تازی است و ترجمههایی که از زبان پهلوی به زبان عربی به قلم او پرداخته شده و رسائلی که او به این زبان نگاشته، به اتفاق نقادان سخن از گرانبهاترین جواهری است که زیب پیکر ادبیات عربی گردیده است. ترجمه این کتاب توسط خواجه نصیرالدین طوسی انجام شده و توسط او اضافاتی انجام شده است. نویسنده در این کتاب دستورهایی به فرزند خود میدهد که انجام آنها موجب رهایی از زشتیها و رستگاری اخروی است.
این کتاب دربرگیرنده گزیدهای کتاب مشهور «کلیله و دمنه» است که مشتمل بر سه بخش مهم است: باب برزویه طبیب، باب شیر و گاو، و باب بازجست کار دمنه که نگارنده از میان بابهای پانزدهگانه کلیله و دمنه تصحیح استاد مجتبی مینوی برگزیده و برای آسانتر شدن کار خواننده، معنی واژهها و عبارتهای دشوار آن را آورده و همچنین به بیان پارهای از قواعد دستوری و گزارش اشعار تازی به پارسی پرداخته است.