پادشاهان هخامنشی در کتیبههای تاریخی خود مانند بیستون، نقش رستم، تخت جمشید، شوش، مصر و ... بدون کمترین تعصبی گفتار و مطالب خود را به غیر از فارسی باستان به ایلامی و بابلی و حتی خط مصری تکرار کردهاند. در زمان ساسانیان نیز تقریبا همین وضع دیده میشود. یعنی ساسانیان نیز مانند هخامنشیان فشار و تحمیلی بر اقوام تابعه جهت پذیرش زبان و خط ایرانی وارد نمیکردند و هر کسی آزاد و مختار بود که به زبان مادری و اصلی خود تکلم کند. این کتابچه به بررسی تداوم فرهنگ و هنر هخامنشیان در زمان ساسانیان اختصاص دارد.
این کتاب مطالعهای است در باب عوامل عمده اجتماعی و سیاسی و ایدئولوژیکی که سببساز نهضت بیسابقه ترجمه آثار یونانی به عربی در بغداد، دارالخلافه تازهتأسیس سلسله عباسی در اثنای دو قرن نخست فرمانرواییشان شد. این کتاب از سلسله طولانی و ممتازی از کتابهای تاریخی و لغوی در باب تحقیقات یونانی ـ عربی یا مطالعه ترجمههای کتابهای دنیوی یونانی به عربی در قرون وسطای مسیحی یاری میگیرد. بنابراین نویسند میتواند در کوشش برای فهم و تبیین نهضت ترجمه کتابهای یونانی به عربی در مقام پدیداری اجتماعی و تاریخی از پرداختن به اینکه چه کسانی این نهضت را آغاز کردند و چه کتابهایی ترجمه شد و چه هنگام این اتفاق رخ داد، از دیگر نویسندگان بینیاز باشد و به چگونگی و چرایی آن توجه کند.
دیوان خواجه شیراز چکیده و عصاره ادب فارسی و قسمتی تازی از آغاز تا عصر حافظ است و کسی که بخواهد میزان تأثیریابی خود را از این فرهنگ پربار تا بردان روزگار دریابد، باید فرهنگ پنج قرن و شاید پیشتر از آن را بشناسد. این کتاب گامی در این راه است و نویسنده کوشیده تا مضامین اشعار حافظ را در اشعار گذشتگان ـ اعم از نثر و نظم ـ ریشهیابی کند. همچنین تأثیرپذیری معاصرین حافظ و شاعران بعد از او از حافظ نیز بررسی شده است.
در دوران هخامنشی به دلیل وجود یک شاهنشاهی بزرگ و جهانی، هنرهای تجملی پیشرفت شایانی نمود؛ بهویژه زرگری، نقرهکاری، قلمزنی، جواهرسازی و اصولا فلزکاری مورد توجه بسیار قرار گرفت. یکی از آثار جالب دوران هخامنشی در موزه ملی باستانشناسی صوفیه بلغارستان قرار دارد که شرح آن به این ترتیب است: «گلدان نقرهای دستهدار، مکشوف از دووانلی قرن 5 پ. م» و متأسفانه در باب اینکه این گلدان به کدام قوم تعلق داشته و مربوط به چه تمدنی است، ذکری نشده است. این کتابچه که در ضمیمه چهارمین شماره از مجله «بررسیهای تاریخی» منتشر شده، مربوط به این جام سیمین است.