کتابخانه مجازی ادبیات

مولف در پیشگفتار کتاب می گوید: " در این دفتر تا جایی که میسر بود کوشیدم که تاریخی درست و دقیق از زادروز و درگذشت آن ناموران بدست دهم. ولی بدلایل بسیار نسبت به این مهم توفیق کامل نیافتم، چرا که زندگانی بیشتر این عزیران روشن نیست و بسیاری از ایشان را شرح حالی کامل و درست بجای نمانده است. بنابراین از 713 تنی که در این مجلد سخن گفته ام، کمتر از پانصد تن را تولد و وفات هر دو بدست داده ام و بیشتر را سال وفات مشخص شده است، و بعضی را نیز از ناگزیری تنها بدادن سده زندگانی اکتفا کرده ام. ولی آنان را که میسر بود، حتی روز و ساعت تولد و وفاتشان را بدست داده ام. در این تالیف هر سرآمدی از مردم ایران بزرگ بی درنظر گرفتن موقعیت اجتماعی و دانش و فن و کاری که در آن کوشیده است و والایی یافته، به ترتیبی که یاد شد، در پی هم آمده اعم از آنکه دانشمند فیلسوف فقیه ادیب شاعر صوفی نقاش موسیقی دان خطاط معمار نیکوکار پهلوان سردار شهریار مورخ و جغرافی دان یا سیاست مدار یا فدایی و فداکار نسبت به مردم کشور خود بوده است یا در پی نیکی ها رفته و در کار خود به بزرگی و تمامی رسیده است از ذی فن و ذوفنون.

کسانی که با مسائل تاریخی و جغرافیایی کشور ما در دو قرن اخیر آشنایی دارند به خوبی می دانند که مأخذ و منبع بسیاری از اطلاعاتی که در کتابهای تاریخی و جغرافیایی ما مشاهده می شود، کتابها و سفرنامه هایی است که جهان گردان یا مأموران اروپایی، از خود به یادگار گذاشته اند و ما امروز ترجمه هایی از بیشتر آن کتابها و سفر نامه ها را در دست داریم، یکی از این گونه آثار که تاکنون تنها یکی دوجا از جمله در کتاب امیر شوکت الملک علم تألیف شادروان محمدعلی منصف از آن نام برده شده، کتابی است که ان. هیل انگلیسی یکی از روسای بانک شاهی سابق در بیرجند از خود به یادگار گذاشته است که اصل آن به زبان انگلیسی با عنوان از کوهستانهای ایران به چاپ رسیده است. نگارنده نسخه ای از این کتاب را در دوران دانش آموزی خود در بیرجند و بعد در زمان دانشجویی در تهران در اختیار دو دانشمند و معلم فقید خود؛ سید غلامرضا سعیدی و سلمان اسدی دیده بود، ولی در آن روزها نه بضاعت استفاده از آن را داشت و نه مانند سالهای بعد به اهمیت آن از نظر بیان جغرافیای آن زمان بیرجند وتون حاصل کرده بود، از این رو در صدد جنجوی کتاب مورد نظر بر آمد… اف.هیل از روسای بانک در زمان پهلوی در شهر بیرجند بوده است که در این اثر خاطرات خود از زمان سکونت در ایران را بیان می نماید. وی پنج سال و شش ماه برای ماموریت در ایران می زیسته است که این ماموریت از تاریخ 7 اوت 1913 آغاز گردیده و تا مارس 1919 ادامه داشته است.

از روزگاران پیشین ایرانیان کاردانی و مهارت خاصی در اداره امور مالی و کشورداری داشته‌اند و بر اثر کشورداری و نگهبانی مرزها، از دیرباز گردآوری مالیات و تمرکز درآمدها در خزانه و تقویت بنیه دفاعی و تأمین هزینه‌های لشکری و امور مالی مورد توجه بوده است. این کتاب با عنوان «تاریخ دارائی ایران» حاوی تاریخ مالیه و تاریخ وزارت دارائی و گمرک و بودجه و خزانه‌داری و سازمان‌های ملی است. همچنین افزون بر اشاره تاریخی به گذشته مالیه و مالیات در ایران و چگونگی مالیات و روش‌های وصول آن، به بیان تشکیلات و سازمان دارائی پیش از مشروطیت و از آغاز مشروطیت به تفصیل پرداخته شده است.

بررسی بستگی‌های فرهنگی ایران و هند بخش مهمی از تاریخ تمدن و فرهنگ جهان قدیم است که پژوهش در آن ما را به کهن‌ترین بستگی‌های تاریخی رهنمون می‌شود. روابط کهن مردم ایران و هند از روزگاری پیش از تاریخ شناخته شده و از آنجا که تاریخ هند آغاز می‌شود، این بستگی‌های فرهنگی در همه شئون تمدن هند از زبان و دین و فلسفه و عرفان و تصوف و شعر و هنر و ساختمان دیده می‌شود. در این کتاب به نفوذ فرهنگ و تمدن ایران و اسلام در در سرزمین هند و پاکستان پرداخته شده است.