پیدایش و تکامل و زوال مکتبهای ادبی در اروپا پیش از آنچه حاکلی از تحولات ذوق هنری باشد، نشانه تحولات اجتماعی است که در طی چند قرن اخیر دنیای مغرب را دگرگون کرده است. این کتاب در واقع نخستین گام بلندی است که در راه توضیح و تشریح خصوصیات مکتبهای ادبی برای خواننده فارسیزبان برداشته است. از آنجا که مؤلف قصد نداشته به جنبههای اجتماعی این مکتبها و چگونگی تکامل تاریخی آنها بپردازد، خواننده نباید توقع تجزیه و تحلیل انگیزههای اجتماعی جنبشهای ادبی را در این کتاب داشته باشد، بلکه باید محدودیتهای در کار مؤلف را در نظر بگیرد و به درک مشخصات هنری و استتیک مکتبهای ادبی و آشنایی با نمایندگان آنها قناعت کند.
مدرنیسم از مهمترین و شکوفاترین دورههای هنری و ادبی اروپا محسوب میشود و تأثیر آن بر طیف وسیعی از نویسندگان ایرانی غیرقابل انکار است. در واقع ادبیات صد سال اخیر را در هر نقطه از جهان که مطالعه میکنیم، به تأثیر و تأثر میان متون پی میبریم. از اینرو برای فهم خاستگاه ادبیات ایران، بهویژه در دههای سی و چهل، به شناخت جامع این دوره نیازمندیم. این کتاب کوششی است برای بیانی موجز و ساده از تاریخچه و ویژگیهای دورهای که آن را مدرنیسم نامیدهاند. نویسنده در این کتاب با تدقیق در ارجاع اصطلاح «مدرنیسم» به یک دوره خاص تاریخی، سعی در بیان ویژگیهای مشترک میان جمع کثیری از نویسندگان و هنرمندان غرب دارد و به دنبال آن، این ویژگیهای مشترک در چند داستاننویس و شاعر نمونه ایرانی نیز بررسی شده است.
کلاسیسیزم مجموعهای از ارزشها و اصول کهنه و منسوخ که به عنوان قاعده به دنبال هم ردیف شده باشند نیست. در بسیاری از آثار هنری جدید، هنوز عناصری از کلاسیسیزم زنده است. برای آن تعریف دقیقی نمیتوان داد و این کتاب نیز به جای تلاش در تعریف آن، میکوشد نمودهای گوناگون آن را در ادبیات و هر دورهها و سرزمینهای مختلف بنمایاند و بشناساند. به این ترتیب با نگاهی سریع به برخی از آثار و چهرههای ادبی و هنری یونان و روم و ایتالیای رنسانس و سپس انگلستان و فرانسه سدههای شانزدهم و هفدهم و آلمان سده هجدهم، درک و برداشتی همهسویه از مفهومها و ضوابطی که ملاک کلاسیک بودن شمرده شدهاند به دست میآید و بسیاری از نمونهها و نمایندگان برجسته کلاسیسیزم معرفی میشوند.
در دفاع از روشنفکران حاصل سه سخنرانی سارتر در سال 1965 در توکیو است. سارتر به بررسی تعریف روشنفکر، موقعیت او و وظیفه اش می پردازد. سارتر به نکات جالبی در مورد روشنفکر اشاره می کند اما دشوار نویسی هایش که در آثار فلسفی او مشهود است گاهی فهم مطالب را سخت می کند. روشنفکر کسی است که مسائل انسانی و اجتماعی دغدغه ی اوست و به همین خاطر می بایست دراین زمینه ها تبحر و دانش داشته باشد. یک فیزیکدان، شیمیدان مادامی که حوزه ی عمل خود را محدود به فیزیک و شیمی کند، نمی تواند یک روشنفکر محسوب شود. سارتر می نویسد: مشخصه ی روشنفکر این است که از جانب هیچ کسی رسالتی ندارد و وضع اجتماعی خود را از هیچ مقامی نگرفته است.. برخلاف پزشکان و آموزگاران و الخ.. که قدرت حاکم با تصمیم قبلی آن ها را به عنوان ماموران خویش ایجاد کرده است- محصول هیچ تصمیم قبلی نیست، بلکه ثمره ی عجیب الخلقه ی جوامع غول آساست.
این کتاب دربرگیرنده مجموعهای از نوشتارهای آندره ژید نویسنده معروف و شهیر فرانسوی است. تحول تئاتر، اسکار وایلد، درباره تأثیر در ادبیات عناوین برخی از مقالات این کتاب هستند. در بخش بعدی نامههای ژید به آنژل آمده که درباره نیچه، کلاسیسیسم، میربو و وکورل و .... است.