کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب حاضر مجموعه سخنرانیهای چهارمین کنگره جغرافی دانان ایران است که توسط گروه آموزشی جغرافیا در سال 1356 تالیف شده و تعدادی از عناوین سخنرانیها عبارتند از: دریاچه زریبار از خلیل الله رشیدیان؛ تکتونیک مرند از عبادالله قنبری؛ ناودیس سنقر از فرج الله محمودی؛ مطالعاتی در منطقه ابوزیدآباد کاشان از پرویز کردوانی و ...

جنبشی که اواخر دورۀ محمدشاه و دوران سلطنت ناصرالدین شاه برای گردآوری مطالب جغرافیایی سرزمین ایران به وجود آمد بسیار مفید بود و کتب زیادی در این زمینه به دست اشخاص قابلی تصنیف شد. «جغرافیای اصفهان» تالیف حسین بن محمد ابراهیم تحویلدار اصفهانی از جملۀ آنهاست. مولف از اواخر ماه ربیع‌الاول 1294 هجری، «به موجب حکم امنای دیوان دولت اسلامیان پناه ناصری» شروع به تالیف این کتاب کرده است. وی بیش‌تر به مطالب مربوط به جغرافیای انسانی و نوع زندگی مردم پرداخته است، ساکنان اصفهان را به 199 صنف تقسیم کرده و هریک را جداگانه شرح داده است. کتاب هم چنین بحث مفصلی نیز از سردرختی‌ها و صیفی‌ها و تره‌بارها را دربردارد.

دکتر کاظم ودیعی است در سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ وزیر کار بوده است. او تحصیلات خود را در رشته جغرافیای انسانی در دانشگاه سوربن به پایان برده و مولف آثار فراوانی در این حوزه است. این کتاب دربرگیرنده خاطرات سفر او به سه کشور آمریکا، بلغارستان و روسیه است.

در این کتاب هرچند هدف، نمایاندن روستانشینی یعنی یکجانشینی‌هاست، اما نمی‌توان از ارتباط آن با مسئله کوچ‌نشینی سخن به میان نیاورد. در مباحث این کتاب از چگونگی این جوشش و سیر تکاملی آن از لحاظ کیفیت و سرانجام کمیت‌های ناظر بر آن سخن رفته است. در بخش‌های این کتاب درباره پیدایش ده، عوامل مؤثر در سیما و طرز استقرار ده، پایگاه‌های اقتصاد روستاها در ایران، ویژگی نظام اجتماعی روستاها در ایران، گروه‌بندی روستاهای ایران و نظام اجتماعی روستاها مطالبی به اختصار بیان شده است.