سبک و شیوه قصهسرایی مولوی در مثنوی در واقع همان طرز و اسلوب معمولی «کلیله و دمنه» و تا حدی «هزارویک شب» است؛ یعنی به دنبال هر حکایت اصلی، حکایات فرعی چند در میان آورده میشود و بیشتر قصهها درختی را به خاطر میآورد که از تنه آن شاخههای متعددی به وجود آمده باشد. مولوی به مناسبت مبحث و مقالی، قصهای را شروع میفرماید و افزون بر آنکه مطالب و مضامین آن قصه و حتی گاهی الفاظ و کلمات آن مبدأ و منشأ تحقیقات حکمتی و افادات عرفانی دور و درازی میگردد که چهبسا از آیات و احادیث و اخبار و سخنان بزرگان معرفت کمک میگیرد، بهتدریج همان حکایت اصلی که گویی آبستن است، جابجا حکایتها و تمثیلهای فرعی دیگری میزاید و چهبسا این داستانهای فرعی نز خود دارای شاخههای تحقیقی و عرفانی میگردد. در این کتاب داستانهای مثنوی به ترتیب دفاتر ششگانه به کوشش محمدعلی جمالزاده آورده شده و در ابتدای کتاب نیز بدیعالزمان فروزانفر بر آن مقدمهای به نگارش درآورده است.
هاشم اعتماد سرابی نویسنده کتاب، در مورد موضوع کتاب می گوید: این نوشته ها یک قسمت از مقالاتی است که در این چند ساله در روزنامه خراسان چاپ شده است، چیزهایی که پیرامون مسائل مختلف نوشته ام. که البته مثل نماز آن مردک گلستان چیزی نبوده که به کار آید. از سستی و نقص اما چرا باز به شکل کتابی در می آید منکه هنوز از رنج شرم "اسائه ادب" فارغ نیامده ام، واقعه ایست مشکلم... احساسی است و امیدی گنگ و خام و اگر با این همه، کمک کوچکی به درک درست شده باشد خود را ماجور یافته ام.
موضوع کتاب حاضر در مورد زندگی نامه امیر عنصرالمعالی کیکاووس نویسنده کتاب قابوسنامه تالیف غلامحسین یوسفی که توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شده است.
زندهیاد محمدعلی جمالزاده این نوشتار را در یازده فصل فراهم آورده که مباحثی است در احوال و اشعار حافظ که با استناد گوناگون به دیوان حافظ تحریر شده است .باب اول کتاب بحثی است درباره «رندی حافظ» که در پی آن فهرست اشعار مورد نظر درج میگردد .در باب دوم اشعار حافظ با موضوع «درد دل و وصفالحال» دستهبندی شده و در کنار آن گاه توضیحی مختصر آورده شده است . باب سوم نیز متضمن اشعاری از حافظ است که با عنوان «دین و آیین و دعا و قرآن» تدوین شده است .باب پنجم شامل اشعار گستردهای از حافظ است که با موضوع «اشاراتی به کلیات حکمت و عرفان و معرفت» جمع آمده است .باب ششم تدوین اشعاری است با موضوع «پند و اندرز، دلالت و ارشاد». ابواب بعدی نیز با این موضوعات تدوین گردیده است: حافظ از خود و شعر خود سخن میگوید، مبارزه حافظ با ریا و سالوس و زرق و تدلیس، شراب و میگساری، حافظ در شیراز و در غربت و در ناکامی و عسرت، حافظ و قصیده مداحی. در انتهای کتاب، نوشتهای از ایرج افشار در باب احوال و آثار محمدعلی جمالزاده و متعاقب آن چندنامه و سند به چاپ رسیده است.
این کتابچه نوشته بوریس نیکیتین است که پس از انقلاب روسیه ساکن فرانسه شد و تألیفات و مقالات ایشان در باب ایران شهرت داشت؛ از جمله ساختمان اجتماعی و اقتصادی ایران، ایرانی که من شناختم و مطالبی در باب کیفیات اجتماعی در ابیات منثور جدید فارسی. او در این نوشتار، به اختصار به زندگی و شعر «ولمیر خلبنیگوف» از شاعران روسی پرداخته که در سال 1885 متولد شد و به سال 1992 میلادی وفات یافته است.