کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

این پژوهش با هدف آسان سازی و روان گویی مطالب و معانی پیچیده و دشوار در "مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز" اثر شیخ محمد لاهیجی تهیه شده است. غامض بودن عبارات و تعقیدات کلام و اطناب بیان شارح، نگارنده را واداشته تا در عین رسایی پیام و شیوایی بیان، مفاهیم صریح عرفانی را با عباراتی موجز و مختصر در دسترس جویندگان اسرار الهی و پویندگان حقایق معانی قرار دهد زیرا معتقد است که "خَیرُ الکَلام ما قَلَّ وَ دَلَّ وَ لَم یَمَل".

این کتاب دربرگیرنده دوازده رساله کوتاه و بلند از علاءالدوبه سمنانی است همراه با هشت اجازه و مکتوب که شیخ به خلیفگان و معاصران خود نوشته یا از آنها دریافت داشته است. عناوین رسالات بدین قرار است: سر سماع، آداب السفره، ما لابد منه فی الدین، سر بال البال لذوی الحال، فرحة العاملین و فرجة الکاملین، شرح حدیث ارواح المؤمنین، بیان الاحسان لاهل العرفان، فتح المبین لاهل الیقین، نوریه، تذکرة المشایخ، شطرنجیه، و مکتوبات که شامل نامه‌هایی که خانقاهیان مکتوب کرده‌اند؛ اعم از آنها که به یکدیگر نوشته‌اند یا با حکام و صدور و دیگر دیوانیان فرستاده‌اند یا از آنها دریافت داشته‌اند.

این رساله که در واقعه غدیر خم و اثبات ولایت و امامت حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) نوشته شده است، از جمله تألیفات علاءالدوله سمنانی است که از روی نسخه خطی منحصربه‌فرد آن در کتابخانه ملک تصحیح شده است. نویسنده اساس مطلب این رساله را بر منطق قرآن که نورالله فی ظلمات است و نهج البلاغه که آن را دون کلام خالق و فوق کلام مخلوق دانسته‌اند قرار داده؛ یعنی شأن الهی نهج البلاغه را در کنار شأن الهی قرآن نهاده. با این عمل ظریف خویش به انسان در ادوار و اعصار مختلف فهمانده که نزد او نهج البلاغه چون قرآن مقدس و قابل احترام می‌باشد. در تمام این رساله به مولی علی (ع) خطاب «امام ما» شده است. شیخ در این رساله می‌کوشد با تدبیری عالمانه و بسیار دقیق، اعتقادات مهم خویش را که گویای تشیع اوست بیان دارد. مصحح در ابتدای کتاب در مقدمه‌ای مفصل به زندگی و آثار شیخ پرداخته و سپس متن مصحح را آورده است.