کتابخانه مجازی ادبیات

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

نویسنده این کتاب «ضیاءالدین نخشبی» از عرفا و ادبای قرن هشتم هجری است. او در اواخر قرن هفتم در شهر «نخشب» یکی از شهرهای قدیمی ایران در ماوراءالنهر به دنیا آمد؛ در جوانی عازم هندوستان شد و به یکی از طریقه‌های صوفیه، یعنی سلسله «چشتیه» که در آن روزگار مهم‌ترین طریقه عرفانی هند بود پیوست. «طوطی‌نامه» از مجموعه‌های معروف داستان‌های مختلف به زبان فارسی است که روایت‌های گوناگونی از آن با نام‌های «چهل طوطی» و «جواهر الاسمار» در دست است. این مجموعه اصل هندی دارد و به زبان سانسکریت، «شوکه سیتتی» یا «هفتاد داستان طوطی» نامیده می‌شود. این کتاب که در سال 1342 به دو زبان انگلیسی و فارسی در کتابخانه اسدی تهران منتشر شده است.

یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آثار ضیاءالدین نخشبی کتاب «سلک السلوک» است. این کتاب از قدیم الایام میان عرفای هند مشهور بوده است. این کتاب دارای یک مقدمه و 151 سلک است. چنانکه خود مؤلف هم در مقدمه بدان اشاره دارد، در تألیف کتاب چندان مقید در ترتیب فصول و ابواب نبوده است، بدان معنی که چند سلک اولیه را به اصطلاحات عرفانی و سپس چند سلک به مسائل اخلاقی اختصاص داده است؛ ولی در میان سلک‌های اخلاقی گاهی سلک‌هایی آمده که از اصطلاحات صوفیانه بحث می‌کند. سلک‌های اواخر کتاب به شرح حال و کلمات چند تن از مشایخ صوفیه تخصیص یافته و سرانجام آخرین سلک کتاب در مورد اولیاء و اقطاب و برگزیدگان است. افزون بر این گاهی مؤلف یک سلک را به چند موضوع اختصاص داده است و در یک سلک شرح سه تا چهار موضوع عرفانی را گنجانیده است.