کتابخانه مجازی ادبیات

بر مبنای کتابشناسی های قدیم و جدید و فهارس نسخه های خطی کتابخانه های سراسر جهان و جهان اسلام، می توان ملاحظه کرد که شاید بیش از سه هزار تفسیر اعم از کامل و ناقص بر قرآن مجید نوشته شده است و بیش از نیمی از آنها از دستبرد حوادث زمانه محفوظ مانده، ولی شاید فقط یک پنجم آنها به طبع رسیده باشد، چیزی در حدود 600 عنوان. اگر از قرن سوم تا قرن هفتم ده تفسیر بزرگ و طراز اول بر قرآن مجید داشته باشیم، از آن میان هشت اثر تالیف مفسران ایرانی است. در این مقاله هشت تفسیر مهم اعم از عربی یا فارسی از مولفان شیعه یا سنی، که همه ایرانی هستند و در فاصله قرن سوم تا هفتم هجری تالیف شده است عرضه می گردد. در طی ادوار گذشته و قرون گذشته طبق آراء صاحبنظران هریک از این تفسیرها از وجه یا وجوهی طراز اول شمرده شده است و تاثیر آنها در نهضت عظیم تفسیرنویسی که همواره در فرهنگ اسلامی رونق و رواج داشته بسیار عمیق و محاسبه پذیر است...

محمد مهدی واصف (۱۸۰۲- ۱۸۷۴م) از بزرگان مَدراس- جنوب هندوستان – است. هفده سال در "فورت سِنت جورج کالج" در مَدراس، عربی و فارسی تدریس می‌کرد. وی دارای تالیفاتِ زیادی به فارسی است. نامه های فارسی او با نام «رقعاتِ واصفی» در ۷ ربیع الثانی ۱۲۶۴ هجری از کارخانه جامع الاخبار در شهر مَدراس هندوستان به اهتمامِ سید رحمت الله منتشر شد که اکنون بسیار نایاب است. از این چاپ، یک نسخه در کتابخانه «جامعة العلوم الثنائیه» در کَدپا، هندوستان است که دست کم دو ورق آن از بین رفته است. نسخه خطی کاملی از «رقعات واصفی» نزدِ دکتر معین الدین عقیل بود. این نسخه خطی چهار سال پیش از درگذشتِ واصف یعنی در سال ۱۲۸۵ هجری زمانی که واصف در حیدرآباد دکن مقیم بود، کتابت شده بود. این رقعات را واصفی به فارسی و برای سید جام عالَم (مرشدش)، برادرش، فرزندش و دوستش نوشته بود. دکتر معین الدین با مقدمه و تعلیقات به زبان اردو متن فارسی را تصحیح نموده است. در پایان کتاب "شجره‌های خاندان" آمده است.