کتابخانه مجازی ادبیات

چاپ حاضر از دیوان "خیالی بخارایی "(وفات 862 :ه‌.ق) مشتمل است بر :چهار قصیده، 377غزل، سه قطعه، یک مسمط، هشت رباعی، و شش تک بیت که در انتهای کتاب تضمین شیخ بهایی از غزل خیالی، نیز تضمینی از علی‌اکبر کنی‌پور به طبع رسیده است .

کلیات علامه ملا محمد فیض کاشانی یا دیوان اشعار فیض اثر ملا محسن فیض کاشانی (۱۰۹۱ ق) به زبان فارسی است که در بردارنده رباعیات و غزلیات منسوب به فیض کاشانی با تصحیح و شرح و مقدمه مصطفی فیضی کاشانی و همکاری فرزندان وی فائزه و فیروزه فیضی می‌باشد. جلد اول کتاب پس از مقدمه به معرفی کامل فیض و آثار و آرای فلسفی وی اشاره می‌کند و در دو قسمت، رباعیات و غزلیات او را ذکر می‌کند. یکی از نوادگان فیض کاشانی که علاقه وافری به وی داشته است، در انتشار و جمع آوری این دیوان چنین می‌گوید: چون آثار چاپ نشده شاعر غالبا در توحید و مناجات باری تعالی و تقدس و نصیحت به اخوان مؤمنین و منقبت آل اطهار پیغمبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و تاریخ اجتماعی روزگار اوست که فوق العاده برای شناخت اخلاق و منش و آداب آن عالم و مردم عصر او مفید است، لذا این بنده مصطفی بن مهدی بن ملا حسین بن احمد بن محمد بن صدر الدین محمد بن ابی تراب بن نصیر الدین سلیمان بن علم الهدی محمد بن محمد محسن فیض کاشانی که از احفاد بلافصل شاعرم همیشه در این اندیشه بودم که اگر مجالی دست داد، کلیات این عالم بزرگوار شیعه حقه امامیه علیهم‌السّلام را جامع و حتی المقدور عاری از مسامحات، شرح و به طبع برسانم، بویژه آن که به همراه آن تذکره جامع علما و شعرای خاندان‌های فیض و ملاصدرا نیز طبع و منتشر نمایم، و بدین منظور قریب سی سال است که در کار جمع مدارک تذکره بوده‌ام و این وظیفه را بحمد الله به پایان رسانیده و تذکره مرقوم آماده طبع و انتشار است. کلیاتی تقریبا جامع به اضافه یکی دو رسائل فیض آماده گردیده است؛ اما هنوز مثنوی‌های فیض کاملا به دست نیامده و به جز دو مثنوی از وی در این کلیات نیامده است؛ اما امتیاز این دیوان بر نسخه‌های مطبوع- علاوه بر کمی مسامحات- افزونی حداقل چهار هزار بیت قصاید و اشعار دیگر است، به این معنی که در نسخه انتشارات سنایی تقریبا ۹۰۰۰ بیت غزل و رباعی آمده و در نسخه انتشارات شمس قریب ۷۵۰۰ بیت آمده، اما کلیات- علاوه بر ابیات این دو نسخه- قریب چهار هزار بیت قصاید و غزلیات اضافه دارد و جمعا قریب ۱۳۰۰۰ بیت می‌شود. ناگفته نماند که فیض مجموعه اشعار خود را ۲۰۰۰۰ بیت مرقوم داشته‌اند.

زیب‌النساء بیگم دختر اورنگ زیب، از پادشاهان سلسله گورکانیه هند، شاعری است که خویشتن را ایرانی به شمار می‌آورد. او در 21سالگی شعر گفتن را آغاز کرد و از همان آغاز تخلص "مخفی" را برگزید.تا در پشت آن گناه زن بودن خویش را پنهان کند و از نظرها و طعنه‌ها و کینه‌ها مخفی بماند. زیب النساء یکی از چهره‌های شاخص میان بانوانی است که با آثار خویش در ادبیات پارسی توانسته‌اند جزئی از پیکره تاریخ ادب پارسی باشند. وی در سرایش شعر ماهر بوده و دارای مقامی بلند، به سبب انشادِ اشعاری شیرین و دلنشین، تحسین دیگران را برانگیخته و جزئی از پیکره تاریخ ادب فارسی دری به شمار آمده است. این کتاب دربرگیرنده نسخه‌ای از دیوان اشعار اوست که در لاهور پاکستان به انتشار رسیده است.

«زیب‌النساء» متخلص به «مخفی» نامدارترین زن پارسی‌گوی شبه قاره هند به سال 1048 هجری در آن سرزمین ولادت یافت و پس از 65 سال زندگانی، به سال 1113 هجری در همان سامان جهان را بدرود گفت. پدر وی «اورنگ‌زیب» از فرمانروایان معروف سلسله گورکانی هندوستان است و مادر او که نژاد ایرانی دارد، نسب به دودمان صفویه می‌رساند. شمار اشعار او را پانزده هزار بیت یاد کرده‌اند که اگر این گفته نادرست نباشد، دیوان‌های مطبوع او بیش از یک‌پنجم مجموعه اشعار او را دربر ندارد. در دیوان مخفی شعر خوب فراوان است، غزل‌های لطیف او می‌رساند که به سرودن غزل بیش از انواع دیگر شعر رغبت داشته و توفیق وی نیز در غزل‌سرایی بیش از دیگر انواع شعر بوده است.