موضوع کتاب خلاصه تاریخ ایران و جهان از قاجاریه تا پایان عهد ناصری توسط عبدالحسین نوائی در سه مجلد نگارش یافته است. مجلد اول از مغول تا قاجاریه؛ مجلد دوم از آغاز سلطنت آقا محمدخان قاجار تا پایان حیات ناصرالدین شاه که موضوع این کتاب است؛ مجلد سوم از سلطنت مظفرالدین شاه تا انقراض سلسله قاجاریه را شامل میشود
معرفی و شرح حال مشاهیری که از 5500 سال به این طرف بر صحنه تاریخ آدمی پدیدار گشته اند. رفتار و گفتار فرزانگان ، سراسر، حكمت آميز و براي همگان ، درس آموز است. اين كردارها و رفتار ها ، از آنان سيمايي پر فروغ ساخته است كه چونان مشعلي فروزان مسير علم و زندگي را نورباران مي كند. سرگذشت دل نشين اين فرزانگي ها در كتاب هاي مختلف به صورت پراكنده آمده است ؛ از اين رو ، تدوين ، دسته بندي و گلچين كردن آنها ضروتي است كه امر مطالعه را براي مشتاقان آسان مي سازد.
در سالهای اخیر ضرورت بررسی تحولات تاریخ معاصر ایران به نحو چشمگیری محسوس شده است. اسنادی که در این مجموعه ارائه می شود بخشی از اسناد محمدابراهیم امیرتیمور کلالی (سردار نصرت) است که در موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی نگهداری می شود. سردار نصرت در مقام یکی از سران متنفذ ایل تیموری و سرپرست یک واحد از نیروی سوار و پیاده تیموری نقش موثری در حمایت از کلنل محمدتقی خان داشت، از این رو اسناد و مدارک وی در شناخت برخی از تحولات این دوره ناشناخته مفید است. اسناد سردار نصرت را می توان به دو بخش تقسیم کرد. نخست مجموعه مکاتبات شخصی او با تنی چند از شخصیت های درگیر آن تحولات، دوم مجموعه اسناد و مدارک کلی تری که وی به سبب ضرورت آگاهی از سیر تحولات آن حرکت گردآورده بود. علاوه بر اسناد، مجموعه ارزشمندی از اسناد و مدارک مربوط به کلنل محمدتقی خان نیز تحت عنوان "انقلاب شش ماهه" توسط مرحوم محمد ملک زاده، مدیر روزنامه بهار خراسان گردآوری شده است که نسخه ای از آن مجموعه اسناد سردار نصرت موجود است و در این مجموعه ارائه می گردد.
جلد سوم از اسناد "عبدالوهاب خان آصفالدوله "مربوط به دوره فعالیت وی در آذربایجان در سمت کارگزاری امور خارجه است .در این اسناد صرف نظر از مسائل داخلی فعالیت مسیونهای آمریکایی (علیالخصوص مستر پرکینز) در ارومیه و آذربایجان برای جلب اقلیتهای دینی آشکار میگردد .عبدالوهاب خان طی نامههای گوناگون که در این کتاب به چاپ رسیده است، در این زمینه هشدارهایی به وزیر خارجه و شاه داده است و حتی پیش بینی نموده که در صورت عدم توجه به این گونه دسایس و اقدامات، وقایع وخیمی در بین ارامنه و اقلیتهای دینی پیش خواهد آمد و دولت را ناچار به درگیری خواهد نمود .از سوی دیگر اسناد حاضر این موضوعات را در بر دارد .مسائل مربوط به امور سرحدی، دخالتهای مرزی عثمانی، روسیه و کارشکنی آنان در مسائل داخلی ایران، مهاجرت ایرانیان به روسیه و عثمانی، و شکل و شیوه تذکره و قوانین اداری ایران عصر قاجاریه .
در سال 1307 قانون اعزام محصل به اروپا بنیان نهاده شد. قرار شد بر این اساس دارندگان دیپلم در امتحان عمومی شرکت جویند و افراد برتر در رشتههای موردنظر با پول دولت در اروپا تحصیل کنند تا پس از بازگشت به ایران بتوانند دیگر افراد وطن را از دانش و بینش خود بهرهمند سازند و با تعلیم اندوختههای ذهنی خود به دیگران، وسیله انتقال دانش جدید به نسلهای آینده شوند. این کتاب دربرگیرنده اسناد ارزنده و گویای این حرکت علمی و فرهنگی است که حکایت از سعی و کوشش دانشجویان ومراقبت و مواظبت سرپرستان میکند و اشارتی هم دارد به کسانی که یا فریفته زرقوبرق تهران فرهنگی شدند یا در دادم افکار و عقاید مادیگری و مسائل کمونیسم افتادند. گفتنی است این اسناد مربوط به سالهای 1307 تا 1313 میباشد.