این کتاب در زمینه بررسی ارزشها و ویژگیهای زبان و شعر پرشوکت و مفاهیم غنایی و فلسفی غزل حافظ است که خود رکن اساسی شعر و زبان فارسی است. در این کتاب، نویسنده با چشماندازی تازه کیفیت و بهرهوری و تأثیرپذیری حافظ از شاعران دیگر و چگونگی سیر تکاملی غزل در زبان فارسی تا عصر حافظ که اوج شکلپذیری غزل از نظر مفهوم و کلام است را مورد مطالعه قرار داده است. در این بررسی بیآنکه ارج و اهمیت کار شاعران دیگر نادیده گرفته شود، عظمت و والایی سخن متعالی حافظ نشان داده شده است.
ایرانیان در گستره فرهنگ و دانش، سابقه ای طولانی دارند. آنان با تلاش های خستگی ناپذیر، گذشته درخشانی را آفریدند و در فرهنگ انسانی، نقش عمده ای ایفا کردند. وزش نسیم آزادی بخش اسلام بر ایران و تلاقی دو فرهنگ ایرانی و اسلامی مناسبات دین و فرهنگ را به همراه داشت و ثمرات میمون و مبارکی برای بشر به بار آورد. این فرهنگ ایرانی-اسلامی پویا، غنی و گسترده بود، به طوری که مرزهای جغرافیایی را درنوردیدند و در شمال آفریقا هند و حتی اروپا راه یافت. بررسی این مناسبات و چگونگی خدمات متقابل ایران و اسلام ازبایسته های پژوهشی روزگار ماست. از همین رو دبیرخانه "دین پژوهان" با دعوت از متفکران و اندیشوران، غوررسی در این موضوع را وجه همت خویش قرار داد و در سلسله مقاله هایی که اینک پیش روی شماست زوایای این مهم را کاوید...
مجموعه حاضر چهارده مقاله از استاد کاظم مدیرشانه چی است. بعضی از این مقالات در زمان انتشار برای فارسی زبانان تازگی و اهمیت بیشتری از این زمان داشته است، زیرا آن زمان درباره کتابخانه های اسلامی یا بعض عناوین این مقالات مستقلا مقاله یا کتابی به فارسی وجود نداشت و آنچه در مطاوی کتابها چون کتاب شریف (النقض) یا در تاریخ ادبیات فارسی یا کتب شرح حال علما و امثال آن آمده بود به اجمال و بدون ترتیب زمانی و تاثیر و تاثر هریک از دیگری ذکر شده که خوشبختانه در این باره بعدا کتابهایی مستقلا و یا از عربی به فارسی انتشار یافت که از لحاظ جامعیت و دیگر جهات چون دسته بندی کتابخانه ها به: عمومی و خصوصی و در بخش نخست "عمومی" به مساجد و مدارس و خانقاه ها و در بخش دوم "شخصی" به کتابخانه های امرا، وزرا، علما، و ...، قابل توجه و حاوی اطلاعات مهمی در این راستا است. منتهی هیچ نوشته ای نیست که واجد همه اطلاعات باشد. به علاوه که همه منابع در دست همه نویسندگان نبوده و نیست...
حافظ کسی است که باید او را بیشتر شناخت و بهخصوص در برابر و نگاه آنان که به فطرت نزدیکترند، به او اشاره کرد. باید در حجرهها و دالانهای مبهم اندیشه حافظ چراغی کاشت و از رازهایی که غالبا زمان کشفشان مصادف است با لحظه میلاد تارهای سپیدمو، پرده برداشت تا نسل جوان پیشتر بماند و رهپیمای ناپیمودهها در مسیر ادراک اندیشه حافظ باشد. این کتاب تلاشی است برای این کار. بعد از مقدمهای درباره زندگی حافظ و اوضاع شیراز در زمانه حافظ، در مطلبی به شناخت شعر حافظ پرداخته شده است. در ادامه نویسنده 26 غزل از غزلیات حافظ را انتخاب کرده و پس از ذکر غزل، یادداشتهایی درباره آن و واژههای مبهم آن را شرح داده است.