کتابخانه مجازی ادبیات

در این دفتر واژه‌هایی که به عنوان واژه پهلوی در واژه‌نامه‌های فارسی به فارسی لغت فرس اسدی طوسی، صحاح الفرس، واژه‌نامه معیار جمالی، فرهنگ حسین وفایی، تحفة الاحباب، فرهنگ جهانگیری، مجمع الفرس و برهان قاطع یاد گردیده، گردآوری و به ترتیب الفبایی آورده شده است و در پایان آگاهی‌هایی که در باره زبان پهلوی در برخی از این واژه‌نامه‌ها آمده به صورت پیوستی با عنوان «آگاهی‌های پراکنده درباره زبان پهلوی» افزوده شده است.

زبان پهلوی، پازند را از واژه اوستایی «پئیتی‌زنته» به معنی «پانویس شرح و تفسیر» می‌دانند و در بررسی متون پازند روشن می‌شود که واژگان پهلوی ساده‌تر شده‌اند و به خط دین‌دبیره بازنویسی شده‌اند. البته لهجه خاصی که شاید لهجه شمالی باشد در ساده‌شدن واژگان پهلوی دیده می‌شود. بنابراین باید گفت در اواخر دوره ساسانی نامفهوم‌شدن واژگان قدیمی پهلوی و مشکل در خواندن خط پهلوی موجب شد که موبدان متون پهلوی را به پازند بازنویسی کنند که تاکنون برخی از بخش‌های اوستا و متون کلامی مانند «شکند گمانیک ویزار» باقی مانده است. این کتاب دربرگیرنده شماری از واژگان پازند است که توسط شادروان موبد رستم شهزادی گردآوری گردیده است.

اوستا دارای پنج حصه است: یسنا که در آن سرودها و پرستش‌هاست؛ ویسپرد که در آن ادعیه و نمازها به معبودان است؛ وندیداد که در آن احکام شریعت زردشت است؛ یشت‌ها که در آن ستایش و سپاس و پرستش خدا و فرشتگان است؛ حورده اوستا که در آن ادعیه و نمازهاست. وندیداد یکی از پنج بخش اوستای کنونی و تنها نسک باقی‌مانده از هفت نسک مربوط به قوانین است. کلمه وندیداد تصحیف واژه ویدیودات پهلوی است که خود از دو کلمه ویدو و دات ترکیب شده است.

اگرچه عرفی در شیراز متولد شد ولی نشو و نمای ادب او در هند گشته و میوه ادب او در باغ هند به تمام عالم تقسیم شده است. این کتاب کوچک متن سخنرانی سیدمحمدعلی معروف به داعی الاسلام پروفسورنظام کالج در حیدرآباد دکن بوده که درباره زندگی و شعر و شاعری عرفی شیرازی مطالبی را بیان کرده است.