چنانکه از عنوان متن این کتاب برمیآید، چند بهان این اثر را به چهار فصل تقسیم نموده و چنان به نظر میرسد که وی این کار را به سال 1066 هجری شروع کرده باشد؛ یعنی سالی که در میان واقعهنویسان شاهجهان وارد گردید. در چمن اول درباره مجالس و جشنها و وزرا و امرای آن فرمانروا و آتش گرفتن دختر نازنینش جهانآرا بیگم متذکر شده است. در چمن دویم بیشتر توجه وی به مشاغل شبانهروزی آن فرمانروا بوده و درباره عبادات و نیایش الهی، شبزندهداری، نشستن در دریچهای به وقت صبح و .... سخن گفته است. در چمن سوم وی درباره خود و خویشاوندانش و نیز امرایی بحث کرده که آنها مسئولیت امور مالی داشتند. چمن چهارم نیز سرتاسر مملو از مطالب عرفانی و عشق الهی است.
رساله «یک کلمه» مهمترین اثر میرزا یوسفخان تبریزی معروف به مستشارالدوله، رجل سیاسی و روشنفکر عهد ناصرالدین شاه قاجار، به احتمال زیاد نخستین اثر برجایمانده از جنبش روشنفکری دینی به زبان فارسی است. مستشارالدوله در این رساله میکوشد تا نشان دهد اصول تجدد و تجددخواهی در زمینۀ نهاد سیاست و قانونگذاری نهتنها با تعالیم و احکام دین اسلام ناسازگاری ندارند، بلکه بهآسانی از این تعالیم و احکام استنباط و استخراج و استنتاج میتواند شد. در پایان کتاب نوشتارهایی متفرقه از مستشارالدوله آورده شده است.
این کتاب تذکرهای است تاریخی و جغرافیایی که به تشریح اقالیم سبعه پرداخته و نویسنده در ضمن توصیف برخی از شهرها و آبادیها، بهاجمال و گاه بهتفصیل از بزرگان و مشاهیر آنها سخن گفته است. نویسنده این کتاب را به زبان فارسی و در سال 1018 قمری در طول شش سال نگاشته است. نویسنده هر اقلیم را منسوب به یکی از ستارگان دانسته و هر یک را تشریح کرده است. مؤلف که از ادبای نامدار نیمه دوم قرن دهم است، با شرح هر اقلیم از اقالیم سبعه، نخست طول و عرض و مساحت تقریبی آن اقلیم را بیان کرده، سپس به موقعیت جغرافیایی و مسائل تاریخی آن اشاره نموده و در پی آن، شهرهای عمده و گاه شهرهای کوچک آن اقلیم را نام برده است. کتاب مملو از اشعار، اخبار و حکایات است. این کتاب به تصحیح جواد فاضل است.