کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب در واقع ترجمه ای از نسخه ی عربی کتابی است که احتمالا توسط مویدالدین عرضی نوشته شده است ، اما آنچه که توسط پروفسور فرانس بروین و آقای سرفراز غزنی در این مجموعه گرد آمده است ، بسیار فراتر از یک ترجمه ی ساده است ، بلکه یک تحقیق گسترده پیرامون این موضوع است. کتاب با اطلاعاتی اولیه در مورد نسخه ی اصلی و ترجمه های آن و مقدماتی از مثلثات و ریاضی که در در دوره ی اسلامی کاربرد داشته اند شروع می شود. یادداشت یک صفحه ای دکتر باهر در ابتدای کتاب نیز از نکات جالب آن است. سپس به زندگی نامه ی خواجه نصیر پرداخته می شود. حتی در کنار فعالیت های نجومی خواجه ، به فعالیت هایش در زمینه ی فلسفه ( کلام ) نیز به صورت اشاراتی پرداخته شده است. در همین فصل است که در مورد ساختمان رصدخانه و همکاران خواجه نیز می توانید اطلاعاتی بدست آورید. موید الدین عرضی که می توان او را به عنوان سر مهندس و سازنده ی رصدخانه مراغه نامید ، نویسنده ی اصلی کتاب است ، که زندگانی مختصری از او نیز در کتاب آورده شده است. اما قسمت اصلی کتاب با شرح ابزار و ادوات رصدخانه ی مراغه آغاز می شود. در فصل های بعدی شرح دقیق و علمی کارهای غیاث الدین جمشید کاشانی را می توانید بخوانید ، در این بخش نیز تمامی موارد به صورت کامل شرح داده شده اند ، و تصاویر گویای همه چیز هستند ، جالب است بدانید بسیاری از تصاویری که در اینترنت تحت عنوان تصاویر ابزار نجوم دوره ی اسلامی می بینید از این کتاب استخراج شده اند. فصل آخر در مورد اجزا و ادوات اسطرلاب است. شرح کاملی از ساخت و طراحی یک اسطرلاب دقیق ، حتی محل قرار گیری ستارگان بر عنکبوتیه نیز دقیقا بیان شده است. تنها اشکالی که به نظرم رسید ، این بود که در این فصل روش ساخت اسطرلاب کاملا شرح داده شده است ، اما روش استفاده از آن بیان نشده است ، شاید این کتاب برای کسانی نوشته شده باشد که خود روش کار با اسطرلاب را می دانند و این کتاب مرجعی برای ساخت اسطرلاب برایشان باشد.

این رساله جزوه کوچکی است به قلم علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه و در دوران ناصرالدین شاه قاجار و مربوط است به سال 1276 قمری در وقتی که ناصرالدین شاه هنگام سفر آذربایجان به مراغه وارد شد و شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه در التزام و رکابش بود. شاهزاده که به علوم هیئت و نجوم علاقه‌ای وافر داشت، به اتفاق شاهزاده فرهاد میرزا و ملا علی‌محمد اصفهانی (از ریاضی‌دانان مشهور زمان) و میرزا احمد حکیم‌باشی کاشانی از خرابه‌های رصد دیدن کرد و شرحی از مشاهدات و اطلاعات خود نوشت که در این رساله آورده شده است. از فواید این رساله نقشه‌ای است که از وضع تپه در آن وجود دارد.

این کتاب حاوی اطلاعات جالبی درباره برخی آثار باستانی لرستان از جمله پل «شاپوری پل کشکان»، «پل دختر»، پل «گاومیشان»، قلعه خرم آباد، عمارت صخره ای «کبکان»، دژ تاریخی «مُنگره» و ... است و اشاره مؤلف به فروش اشیای عتیقه نیز جالب است؛ زیرا متوجه می شویم متجاوز از ۱۰۰ سال پیش غارت آثار باستانی لرستان شروع شده که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد هر چند در مقیاس کمتری. لرستان یکی از مناطق باستانی ایران است که در چند هزار سال گذشته، همواره شاهد تمدن های درخشانی بوده است، آثار دهات، شهرها، جاده ها، پل ها و دژهای باستانی، همه گواه بر این مدعاست، اما با این حال، لرستان هنوز ناشناخته مانده و مسلم است شناخت آن و یا هر منطقه دیگر از این سرزمین پهناور، نیاز به مطالعه همه جانبه و همکاری متخصصین رشته های مختلفی چون باستان شناسی، تاریخ، مردم شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا و ... دارد. چنان که باستان شناسان و مورخین می توانند از طریق حفاری و بررسی اسناد و مدارک به چگونگی روند تغییر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی کشورمان پی ببرند، در این رابطه، مطالعات مردم شناسی و جامعه شناسی برای شناخت اوضاع کنونی لرستان و برنامه ریزی های آینده ضروری است، چرا که هم اکنون شاهد تغییر و تحولات بزرگی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی و ... هستیم و در مجموع می توان گفت که لرستان وارد عصر جدیدی شده که در مقایسه با یک قرن پیش کاملاً متفاوت است. تاکنون مطالعات باستان شناسی به طور بسیار محدود، فقط در چند محل صورت گرفته است، که در این میان، اطلاعات قابل ملاحظه ای درباره دوره پیش از تاریخ کسب کرده ایم، با این حال، هنوز مطالعات عمیق و گسترده ای در زمینه دوره تاریخی صورت نگرفته و آثار باستانی مربوط به عیلامیان، کاسیت ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی که پیشینه تاریخی ما را تشکیل می دهند در انتظار کاوش و بررسی مانده اند، از طرفی مطالعات تاریخی به ویژه از آغاز دوره اسلامی به نسبت شواهد و مدارک موجود از قبیل کتاب ها، احکام، قباله ها، وقف نامه ها و سنگ نبشته های گورستان ها دقیقاً بررسی نشده اند. این رساله به وسیله یکی از مأموران قاجار تحت عنوان جغرافیای لرستان در سال ۱۳۰۰ ق. و گویا به فرمان ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اصل رساله در کتابخانه ملی نگهداری می شود و چاپ فعلی از روی همین نسخه است.

اهمیت فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات در تقویت مبانی زبان ملی و غنای آن بر کسی پوشیده نیست. این فرهنگ در دو نسخه خطی متعلق به مصحح چهار اصطلاح دارد که در نسخ خطی و چاپی این کتاب دیده نمی‌شود و همچنین در این چاپ 124 اصطلاح آمده که نسبت به تصحیح محمود کتیرایی، 16 اصطلاح اضافی را داراست. این کتاب افزون بر فرهنگ اصطلاحات، بیان‌کننده بسیاری از رفتار و کردار و روابط افراد مختلف اجتماع است و یکی از منابع شناخت فرهنگ ملی محسوب می‌شود. این کتاب کوچک تاکنون به نُه اسم و به نفر نسبت داده شده است: میرزا آقا، میرزا حبیب‌الله لشکرنویس، شریعتمدار تبریزی.