زبان تبری مازندرانی از جمله زبانهای کهن ایرانی بوده است. بر اساس مدارک و اسناد موجود برخی از دانشوران و سرایندگان اهل تبرستان آثار خود را به زبان تبری مینوشتند. این روش تا سده ششم هجری و اندکی پس از آن ادامه داشت. در این کتاب درباره این زبان بررسیهایی انجام شده و واجها و واکههای موجود در این زبان تبیین شده است. همچنین پارهای از مفاهیم دستور زبان تبری نیز در این کتاب بیان شده است. همچنین در بخش پایانی کتاب درباره رضا خراتی از شاعران مشهور تبریزبان مازندران مطالبی گفته شده و اشعاری از او آورده شده و در نهایت واژهنامه اشعار وی گردآوری و ترجمه شده است.
گویش خراسانی از گویشهای اصیل و مهم زبان فارسی است که به سبب کثرت مردمانی که بدان سخن میگویند و نیز به سبب پایگاه محکمی که زبان فارسی همیشه در خطه خراسان داشته است، شناخت آن بایسته و سودبخش است. بسیاری از واژههایی که در گذشته بخشی از گنجینه زبان فارسی را ساختهاند، امروزه در زبان روزمره کاربرد خود را از دست دادهاند؛ اما در گویش خراسانی هنوز رواج دارند و زنده و کارساز ماندهاند. میان آنها واژههای رسا و زیبا و مفیدی به چشم میخورند که امروز هم میتوانند به کار آیند و بر غنای زبان بیفزایند. این کتاب به همین انگیزهها فراهم آمده است. واژگان این فرهنگ عامیانه و گفتاریاند. واژگان خارجی رایج در پارسی خراسان در این فرهنگ کمتر آمده است.
منظور از این بررسی، نخست ضبط و ثبت گویشهای رو به فراموشینهاده نراق و محلات و بعد از آن برآورد شماره گویشهای زنده و نمونهبرداری از آنها در منطقهای بوده است که از شمال به قم، از خاور به تفرش و اراک و خمین، از جنوب به اصفهان و گلپایگان و از باختر به کاشان محدود میگردد. گویشهایی که در این بخش بدانها سخن گفته میشود، در همه جا «راجی» یا «رایجی» نامیده میشود.
کتاب حاضر گفتاریست درباره تقویم مردمان مازندران، با ذکر نام ماهها و روزهای باستانی و بیان پارهای از وقایع تاریخی همراه با سالنمای طبری که به کوشش نصرالله هومند در تیرماه 1367 توسط فرمانداری شهرستان آمل منتشر شده است.