کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب سخن از شاعرانی است که زبانشان کردی است و به زبان پارسی شهر سروده اند. شاعرانی که در گذشته می زیسته اند شعر و شرح حالشان اغلب از میان تذکره های مختلف فارسی و عربی بی منت جمع آوری شده و زحمتش را به جان خریدار بوده ام، از شاعرانی گله مندم که در قید حیات اند با رفتن به محل سکنایشان و روبرو شدن با انان و التماس نمودن از ایشان و تکرار التماس بوسیله نامه و تلفن طی چندین سال اجبارا از روی پرونده استخدامیشان مشخصاتشان بدست آمده است و برخی را هنوز موفق به دریافت شعر و شرح زندگیشان نشده ام ناچار در این کتاب ذکری از انان به میان نیامد. همان طوری که ملاحظه میشود اکثر شاعران مندرج در این تذکره از اهالی سنندج هستند. علتش این است که اهالی سنندش بیش از نقاط دیگر کردستان با مردم فارسی زبان محشور و در تماس بوده اند، دیگر اینکه چون سنندج مرکز حکمرانی کردستان بوده است و حاکمان اغلب خود دانشمند و دانش پرور بوده اند لذا آشنایی به زبان فارسی و رموز و دقایق آن در این ناحیه بیش از نواحی دیگر کردستانات نضج گرفته و رونق یافته است...

مولف کتاب در مقدمه در مورد موضوع کتاب می گوید: ... به بغداد آمده در مدرسه مسجد حضرت شیخ ابی محمد محیی الدین عبدالقادر گیلانی مستقر شدم، و در آنجا آرامش خاطر برایم دست داد، و کتب مفیده در این موضوع مانند: وفیات ابن خلکان، طبقات سبکی، طبقات اشنوی، اعلام زرکلی، کامل ابن اثیر و تاریخ ابن خلدون، و بسیاری دیگر از کتب مناسب را جمع کردم. سپس به ثبت و ضبط ترجمه احوال علمای کرد تا آنجا که برایم مقدور بود با استفاده از کتابهای نامبرده و کتب دیگر مانند: کشف الظنون و هدایه العرفان و معجم المولفین اثر مورخ عمررضا کحاله، و عنوان المجد اثر ابراهیم فصیح حیدری، و رسالات متعدده دیگر مانند رساله مساجد سلیمانی نوشته مرحوم شیخ محمد قزلجی و رساله شیخ معروف نودهی اثر قاضی شیخ محمد خال، و دیگر رسالات معتبره و قابل اعتماد اقدام کردم. در این تالیف من شیوه مورخین یعنی شروع نام علمای مورد نظر را به ترتیب حروف هجا (الفبا) پیش گرفتم، و زمان تقدم و تاخر ایشان را در نظر نگرفتم و چه بسا به مرجعی که ترجمه را از آنجا به دست آورده ام تصریح نموده ام.

کردان نه تنها از راه پاسداری مرز و بوم ایران و نبرد با دشمنان، مهر درونی خود را به مام میهن نشان داده‌اند بلکه از راه نوشتن کتابها و سرودن چامه‌های فارسی نیز در راه گسترش دادن فرهنگ و زبان فارسی گامهای بلندی برداشته‌اند و یادگارهای ارزنده علمی از خود بجا گذاشته‌اند. با اینکه در میان کردان بسی سراینده پارسی‌گوی پیدا شده‌اند، ولی افسوس تاکنون درباره آنان چیزی نوشته نشده و بیشتر نوشته‌هایشان هم با گذشت زمان از میان رفته است. اما باز هم جای خوشبختی است که گروهی از نویسندگان کهن شمه‌ای از سروده‌های آنان را در نوشته‌های خود آورده‌اند و از آنان یاد کرده‌اند. این کتاب بنا به ماخذ و منابع موثق چاپی و خطی برشته تحریر درآمده است.

بزرگان‌ یارسان‌، اصول‌ و حقایق‌ اعتقادی‌ خود را در آثاری‌ منظوم‌ گردآورده‌اند که‌ غالباً در حکم‌ کتب‌ مقدس‌ و محل‌ رجوع‌ قوم‌ است‌. از بین‌ این‌ آثار پرشمار، «دفاتر» ها و «دوره‌» های‌ کردی‌ (گورانی‌) مورد استناد همه پیروان‌ این‌ مذهب‌ است‌، ولی‌ آثار ترکی‌ («کلام‌» ها یا «کلامات‌») و آثار لری‌ مخصوص‌ به‌ پیروان‌ از اهل‌ همان‌ زبآن‌هاست‌. مهم‌ترین متن دینی اهل حق "کلام خزانه" یا "سرانجام" نام دارد که در نظر غالب اهل حق در حکم وحی منزل، و تعلیمات آن کامل و بالاترین سند مسلکی و حاکم بر جمیع شئون زندگانی اهل حق‌ها است و مراسم و تشریفات مذهبی و دعاهای یارسان از آن سرچشمه گرفته است. کلام خزانه، مجموعه کتاب‌ها و رساله‌هایی است که در قرن هفتم و هشتم هجری توسط رهبران و بزرگان اهل حق تدوین شده و دارای شش بخش یا جزء است. بخش‌های مختلف سرانجام به زبانهای هورامی و لکی و بخش اندکی نیز به گویش لری نوشته شده است. همچنین یارسانی‌های آذربایجان کلام‌هایی به زبان ترکی آذربایجانی دارند که آن‌ها را نیز بخشی از سرانجام به شمار می‌آورند. سرانجام تاکنون به فارسی یا انگلیسی ترجمه نشده است. تنها ترجمه سرانجام توسط محمد مکری به زبان فرانسوی انجام گرفته و در پاریس چاپ شده است که شامل گزیده‌ای از دوره پردیوری است.