کتاب حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران قبل از اسلام، جلد اول از مجموعه مقالاتی است که پیرامون "حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران" تدوین شده است. مجلد حاضر که اختصاص به ایران قبل از اسلام دارد شامل مقالات زیر است: ا. "حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران" از دکتر ناصر تکمیل همایون که به بررسی مقام و موقعیت خانوادگی و اجتماعی زنان در بین اقوام بومی ساکن فلات ایران و نیز قوم آریایی تا زمان تشکیل نخستین حکومت سراسری توسط این قوم پرداخته است 2. "زن در آئین زرتشتی" از خانم کتایون مزداپور، احکام و فرامین مذهبی زرتشتی را راجع به حقوق و تکالیف فردی، خانوادگی و اجتماعی زنان بر اساس منابع اصلی تجزیه و تحلیل کرده است 3. "زن در اساطیر ایرانی" از دکتر عبدالوهاب ولی، ویژگیهای اسطورههای ایرانی و نقش اخلاقی و اجتماعی اساطیر مونث را بررسی کرده است 4. "زن در ادبیات حماسی ایران" از دکتر عبدالوهاب ولی به بیان مفهوم حماسه و امتیازات حماسه ایرانی و مقام و موقعیت زنان در خانواده و جامعه و نیز صفات پسندیده و ناپسند زن در ادبیات حماسی ایران میپردازد.
فخری قویمی در مقدمه در مورد موضوع کتاب می گوید: قسمت اول شامل شرح زندگی و معرفی زنانی است که تا قبل از حمله اعراب و مغولان در ایران می زیسته اند و حتی بعضی از آنان به مقام شاهنشاهی و نیابت سلطنت و حکمرانی و سفارت و دریاداری و غیره رسیده اند. قسمت دوم مربوط میشود به بیوگرافی شیرزنانی که در زمان تسلط تازیان و مغولان خونخوار در رشته های مختلف دینی و علمی و هنری و غیره شهرت داشته اند. لیکن رفته رفته در اثر تعصبات خشک و بی مورد و از ترس روبرو شدن با بیگانگان و همچنین مقتضیات سیاسی زنان بیشتر اوقات خود ا به اداره امور خانه و تعلیم و تربیت فرزندان پرداختند. با این وصف شیرزنان بیداردلی از این جمع برخاستند که پیشگامان فرهنگ و آموزش زنان امروز شدند. قسمت سوم تشریح زندگانی و سیر پیشرفت زنان مشهور ایران در قرن اخیر صحبت به میان آورده است.
نویسنده در بخش نخست کتاب، با نگاهی به دوران تاریخی ایران باستان، ساختار اشرافی، مبانی قدرت روحانیت مزدیسنا، شیوه اجرای آداب و احکام دینی و حوزههای فقهی روزگار ساسانی را بررسی میکند .وی در بخش دوم، درباره ظهور اسلام در ایران و نقش آن در شکلگیری هویت، ملیت و تاریخ ایرانی سخن میگوید و در بخش پایانی در خصوص مبانی و عناصر هویت ملی ایران چون عاشورا، سنن ایرانی سوگواری، تعزیه، نوروز و آداب و اعمال آن توضیحاتی به دست میدهد . سخن اصلی نویسنده در کتاب حاضر این است که نشان دهد چگونه اسلام سازنده هویت و فرهنگ ملی ایرانی بوده است .
موسسه امیدوار است با انتشار این مجموعه در نهایت بتواند در ارج نهادن به سند و اشاعه فرهنگ مستندگویی در تاریخ تلاشی درخور نموده و در این راه بخشی از سوالات و خواسته های وسیع ملتی بزرگ را پاسخ دهد و به همراه سایر فعالیتهای تحقیقاتی و انتشاراتی مصمم است به منظور نشر آثار فرهنگی و تاریخی با بهره جویی از مجموعه اسناد و مدارک خود دست به انتشار سلسله کتابهایی با عنوان تاریخ معاصر ایران بزند و در این راه به توکل الهی و یارای استادان و محققان و اهل علم امید بسته است.
اسناد کتاب حاضر بیانگر جو محدود و بسته حاکم بر مطبوعات و احزاب دوره رضاشاه است، متعلق به بایگانی وزارت دربار و ریاست وزرای دوره پهلوی اول است. قسمت اول اسناد این کتاب به مطبوعات و قسمت دوم به احزاب اختصاص داده شده است. در قسمت مطبوعات بخش اول اسناد عمدتا شامل مکاتبات مدیران مطبوعات با عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه در خصوص درخواست رفع سانسور یا توقیف از نشریه خود و یا ابراز وفاداری نسبت به دستگاه حاکمه است. بخش دوم مربوط به انتشار روزنامه های پیکار و نهضت در برلن و اقدامات دولت ایران در جلوگیری از انتشار این روزنامه ها و ممانعت از ورود نسخ آن ها به ایران و سایر کشورهاست. قسمت احزاب نیز که بخشی کوچک از اسناد این مجموعه را به خود اختصاص داده، دربرگیرنده اسناد وزارت دربار در فاصله سال های 1304 تا 1311 ه.ش است.