کتابخانه مجازی ادبیات

در فن آرایش سخن و صنایع بدیعی "سوال و جواب" را یکی از محسنات بدیع معنوی به شمار آورده اند و آن چنان است که شاعر در بیتی و یا چند بیت و یا بیش از آن، سخن خود را به صورت پرسش و پاسخ موضوع می کند و این تفنن ادبی، گاه چندان به درازا می‌کشد که از آغاز تا پایان یک قصیده طولانی را نیز دربر می‌گیرد. کتاب حاضر که "گفتگو در شعر فارسی" نام دارد بیشترین اشعاری را که تاکنون به شیوه پرسش و پاسخ سروده شده اند، شامل می‌شود.

مثنوی حاضر که به تتبع مثنوی شیرین و خسرو نظامی سروده شده در جای خود شایان دقت بوده و هنری که در آن به کار رفته بیانی نغز دارد، گر چه گوینده آن از شعرای نامدار نیست ولی مثنوی او بدیع است و از متتبعین ارزنده‌ی نظامی به شمار می‌رود و جای آن دارد که منظومه او با دقت مطالعه شود. شعله این منظومه را برای تقرب به دستگاه مرحوم فرهاد میرزا و عذر گناهان گذشته به نظم آورده و خود نام شیرین و فرهاد را بر آن نهاده بود ولی بواسطه عدم دقت بنام شیرین و خسرو معروف گردید.

فتوح الحرمین منظومه‌ای است در وصف حرمین مکه و مدینه و ذکر مناسک حج و بیان مقامات روحانی و نفحات رحمانی آن مرزوبوم که بر وزن مخزن الاسرار نظامی سروده شده و تاریخ سروده شدن آن را سال 911 هجری یاد کرده‌اند. سراینده آن محیی‌الدین لاری شاعر فرزانه و عارف اواخر سده نهم و اوایل سده دهم هجری است که گویند به سال 933 هجری درگذشته است. او از شاگردان جلال‌الدین دوانی (830 ـ908) هجری دانشمند نامدار آن روزگار بوده و پیشینیان او را در شاعری قرینه فغانی دانسته‌اند. از احوال و چگونگی زندگی او اطلاعی در دست نیست؛ جز اینکه دانسته می‌شود از شاعران عهد یعقوب بیک آق‌قویونلو بوده و تا زمان شاه طهماسب صفوی حیات داشته است.