یکی از مسائل مهم و در عین حال بسیار پیچیده تصوف، سکر و صحو یا مستی و هشیاری است. مشایخ طریق هر کدام به حسب حال خود درباره این احوال سخنانی متفاوت گفتهاند؛ جمعی طرفدار سکر بودهاند و بعضی پیرو صحو. نویسنده در این دفتر کوشیده تا معنی سکر و صحو را روشن ساخته و اقوال مشایخ را در اینباره بازگو کند.
در این کتاب شرح حال تمام عرفای کرمانی و منتسب به کرمان از منابع گوناگون استخراج و برای هریک سرگذشتی موجز که شامل نکات و خطوط اصلی حیات آنان باشد نوشته شده است چنانچه شیوه زندگینامه نویسی جدید است؛ همچنین برای رعایت اختصار و ایجاز از ذکر کرامات عرفا صرف نظر شده و البته چون منابع مربوط به زندگینامه هریک از عرفا ذکر گردیده است علاقهمندان به بسط و تفضیل و شرح کرامات و مقامات میتوانند به آن منابع مراجعه کنند بسیاری از عرفا شعر نیز میسرودهاند و صاحب دیوان و منظومه بودهاند، تنظیم و شرح حال عرفای کرمان در این کتاب به دوگونه ممکن بود: یکی ترتیب تاریخی، یعنی اینکه سرگذشت افراد مختلف بر اساس زمان و قرن حیاتشان و با ملاحظه تاریخ فوت آنها تنظیم گردد، و دیگر ترتیب الفبایی بر اساس نام یا لقب مشهور آنان، ترتیب تاریخی به علت آنکه تاریخ وفات و حتی قرن و زمان حیات عدهای نامعلوم بود با دشواریهایی مواجه میشد، لذا ترتیب الفبایی برگزیده شد، بدین نحو که سرگذشت عرفا به ترتیب نام یا لقب و نسبت منظم شده و منابع و مآخذ سرگذشتنامه نیز به اختصار ذکر گردیده و در پایان کتاب مشخصات کامل مراجع و منابع آمده است.
در این کتاب وقایع و حوادثی بیان شده که برای نگارنده یا دوستان او روی داده است. موضوع این وقایع بیشتر ملاقات انسانها با فرشتگان و ارتباط با عالم غیب است .نویسنده ضمن بیان این وقایع کوشیده است به سوالهای مربوط به این موضوع پاسخ گوید .برخی از سوالات بدین قرار است: آیا فرشتگان حقیقت دارند؟ آنها چه شکل و قیافهای دارند؟ چرا در همه فرهنگها و تمدنها، افسانهها واسطورهها وجود دارند؟ آنها در برابر چه کسانی ظاهر میشوند؟ و چرا کودکان بیشتر از بزرگسالان قادر به دیدن آنها هستند؟
در مقدمه کتاب آمده است: محبان شفیق و اخوان خاصه طالبان و سالکان راه تحقیق را آگهی می دهد که خداوند عالم گوهری گرانبها آفریده و آن را در گنجینه ای سر به مهر نهاده، پس چون عالم وجود را از مقام احدیت به قوس نزولی تا مرتبه انسانیت تنزل داده گنجینه اسرار خویش را در صندوقچه دل انسانی به ودیعه گذارده است تا به زحمت ریاضت و مجاهده در صندوقچه راز دل باز و گنجینه معانی را فتح و گشایش حاصل آید و قفل این دل را چهار کلید لازم است: 1.کلید اوراد که به دستور استاد باشد، 2.کلید فکر 3.کلید ذکر و 4.کلید مراقبه.
محمد جواد نوربخش در سال 1330 و 1331 سه تفسیر منظوم سروده اند که اولین تفسیر، تفسیر سوره الحجرات است، تفسیر دوم تفسیر سوره قاف و سومین تفسیر سوره الحشر نام دارد. به این شیوه که جلوی شعرهایی که اشاره به آیات و احادیث و گفتارها و نوشته های دیگر است شماره گذاری شده و مطالب مربوط به هر شعری را از روی ماخذ و مدرک بیرون آورده و در پایان هر بخش در قسمت حواشی و تعلیقات به همان شماره ها گنجانده، سرچشمه آن نشان داده شده تا دانسته شود که شعرهای شماره گذاری شده اشاره به چه چیزهایی هستند و مطالب مورد اشاره کجاها میباشند.