هرچند نهضت رمانتیک به معنی دقیق کلمه پیش از پایان سده نوزدهم توان و نیروی خلاقه خود را از دست داد و رئالیسم آن را از میدان به در کرد؛ اما نه رئالیسم برای همیشه حاکم ماند و نه رمانتیسم به کلی عرصه ادبیات و هنر را خالی کرد. حتی عناصری از آن دوباره سربرآوردند و میتوان ادعا کرد کمتر اثر هنری است که به کلی از هرگونه رگه رمانتیک خالی باشد. در این کتاب در چهار فصل به مبحث رمانتیسم پرداخته شده است.
نویسنده در جلد دوم از کتاب خود درباره مروری بر تاریخ ادب و ادبیات امروز ایران به سراغ نظم و شعر رفته است. در ابتدای کتاب مباحثی درباره سبکهای شعر و نظم فارسی، دوره بازگشت ادبی، دو جریان شعر معاصر ایران، موضوع شعر سنتگرای معاصر و نوگرای امروز و قالبهای آنها، نمونههایی از شعر جدید ایران را در قالبهای قصیده، مثنوی، قطعه، غزل، مسمط ـ ترکیب، چارپاره، شعر نیمایی و آزاد و سپید آورده است.
در میان شاخههای گوناگون ادبیات، رمانس بیشترین خواننده را در میان عامه مردم داشته است. این نوع ادبی، گرچه نامی اروپایی دارد، در شرق نیز سابقهای طولانی داشته و نمونه برجسته و معروف آن «هزارویک شب» تأثیر فراوان بر ادبیات اروپا گذاشته است. رمانسها اغلب به قصد سرگرم کردن و ارضای عاطفی و احساسی آفریده میشوند، شاید با معیارهای آکادمیک ادبیات قدری فاصله داشته باشند؛ اما موفق به خلق جهانی خیالی و آرمانی، سرشار از عشق و ماجرا و رویدادهای باورنکردنی میشوند و همین عناصر قرنها خوانندگان فراوانی برای اینگونه آثار فراهم کرده است. در این کتاب وجوه مختلف این شاخه مهم ادبی بررسی و تحلیل شده است.