یقوم هذا الکتاب بجلاء العلاقة بین النحو والدلالة و رصد اثر الجوانب الدلالیة فی وضع القواعد النحویة من خلال کتاب سیبویه الذی لا یعدی اولی المحاولات النحویة المدونة التی وصلتنا فحسب، و انما یمثل کذالک قمة الدراسات النحویة التی سبقته، و مرحلة نضج البحث النحوی الذی یعنی ببیان التراکیب و کشف خصائصها و مهانیها.
ابوبشر عمرو بن عثمان بن قنبر سیبویه (۱۴۰- ۱۸۰ ه.ق) از دانشمندان ایرانی در صرف و نحو زبان عربی و پیشوای مکتب نحوی بصره بود. «الکتاب» وی، اوّلین کتاب حاوی صرف و نحو عربی و از منابع و مأخذ قابل اطمینان در این زمینه است. وی نخستین فردی بود که برای زبان عربی صرف و نحو نوشت و صداها را در این زبان مشخص ساخت. کتاب حاضر که مشتمل بر مقالات تحقیقی فارسی درباره سیبویه است حاصل کنگره جهانی بزرگداشت دوازدهمین سده درگذشت سیبویه می باشد که در سال ۱۳۵۳ در دانشگاه شیراز برگزار شد.
فانه من المعلوم أن علم «النحو» یعنی، أول ما یعنی، بالنظر فی أواخر الکلم، و ما یعتریها من إعراب و بناء، کما یعنی بأمور أخری علی جانب کبیر من الأهمیة، کالذکر، والحذف والتقدیم، والتأخیر، و تفسیر بعض التعبیرات، غیر أنه یولی العنایة الأولی للاعراب. إن هذا الکتاب محاولة فی فقه النحو علی النهج الذی أسلفته، انه محاولة للتمییز بین التراکیب المختلفة و شرح معنی کل ترکیب.